آیا ایران بالاخره تولید هلیوم را آغاز می کند؟

پتروتحلیل-تخمین زده می شود که حدود یک سوم گاز نجیب جهان را در اختیار داشته باشد، زمان زیادی بود که ایران از ذخایر خود سرمایه گذاری کند.ایران قرار است به گروه انحصاری کشورهای تولید کننده هلیوم بپیوندد. با راه اندازی پروژه آزمایشی خود برای استخراج و تصفیه هلیوم از گاز طبیعی، این کشور در راه تبدیل شدن به یکی از ده تولیدکننده جهانی است. در ابتدا هلیوم تامین کننده بازار داخلی خواهد بود اما در نهایت قصد صادرات است. در حالی که این ممکن است به نظر برسد که ایران جلوتر از بازی است، اما در واقع یک واکنش تاخیری برای بهره برداری از ذخایر به خوبی تثبیت شده هلیوم خود است. این تا حد زیادی به دلیل تحریم های اعمال شده بر کشور است، به این معنی که این پروژه باید کاملاً در داخل کشور مهندسی و ساخته می شد.

در مقابل، قطر که در آن سوی خلیج فارس از ایران قرار دارد، 20 سال است که هلیوم را از گاز طبیعی جدا می کند و در حال حاضر دومین تولید کننده هلیوم در جهان است. هلیوم قطر از میدان وسیع شمالی استخراج می‌شود که از مرزهای دریایی تا خاک ایران امتداد می‌یابد، جایی که از آن به عنوان میدان پارس جنوبی یاد می‌شود.

بخش مخزن شمال فیلدز، در سازند خوف بالا، با پنج چرخه رگرسیون دریایی مشخص می شود. جوانترین چهار چرخه هر کدام از کربنات با خواص مخزنی خوب و آب بندی دولومیت با انیدریت بین لایه ای تشکیل شده است. میدان گنبدی شکل است که راس آن در سمت قطری مرز قرار دارد. موقعیت نزولی بخش ایرانی بسته شدن به این معنی است که با کاهش میدان گاز به سمت قطر جریان می یابد.

ایالات متحده، بزرگترین تولید کننده هلیوم در جهان، جداسازی هلیوم را زمانی که جریان گاز حداقل 0.3 درصد داشته باشد از نظر اقتصادی مقرون به صرفه می داند. در مقابل، میدان شمالی حاوی یک مرتبه قدر هلیوم کمتر، حدود 0.04٪ است. با این وجود، به دلیل نرخ بالای تولید گاز طبیعی قطر، هنوز هم 34 درصد از تولید جهانی هلیوم را به خود اختصاص می دهد.

مقدار کمی از هلیوم موجود در میدان شمالی توسط سطوح پس‌زمینه تجزیه رادیواکتیو ایجاد می‌شود. هلیوم را می توان در هر مرحله ای از مدل بازی به هیدروکربن ها اضافه کرد: در شیل هایی که گاز طبیعی در آن تولید می شود، در طول مهاجرت آن به مخزن یا درون خود مخزن.

سازمان انرژی اتمی ایران که مسئول راه‌اندازی پروژه آزمایشی هلیوم است، فاش نکرده است که از کدام میدان یا میدان‌های گازی برای استخراج هلیوم استفاده خواهد شد. ایران در حال حاضر از حدود 21 میدان در خشکی و فراساحل گاز طبیعی تولید می کند. اگرچه غلظت هلیوم این میادین به طور عمومی در دسترس نیست، برآوردها نشان می دهد که ایران ممکن است سومین ذخایر بزرگ هلیوم در جهان را در اختیار داشته باشد.

اگر ساخت تاسیسات آزمایشی طبق برنامه پیش برود، قرار است استخراج و تصفیه هلیوم در مارس 2026 آغاز شود.