ناکامی پتروشیمی های ایرانی در بازار توانمند ویتنام

 رایزنان بازرگانی کشورمان در محل ماموریت خود دارای سه دسته ماموریت در سه حوزه صنعتی ، معدنی و تجاری هستند. وظیفه مشترک در همه حوزه ها شناسایی بازارهای مناسب برای کالاهای صادراتی کشورمان و بر این اساس ، شناساندن توانمندی های تجاری و اقتصادی کشورمان به تجار و بازرگانان خارجی است.

دفتر رایزنی بازرگانی ایران در ویتنام نیز بر اساس توانمندی های صادراتی کشورمان در ابتدای هر سال نسبت به معرفی نمایشگاه های مرتبط به تولید کنندگان کشورمان می کند و علاوه بر کمک به حضور در نمایشگاه های مذکور ، تلاش می کند با برنامه ریزی مناسب حضور شرکت های ایرانی با تاثیر بالاتری در نمایشگاه های معرفی شده صورت پذیرد.

ارائه گزارش های تخصصی در خصوص کالاهای مزیت دار کشور مان در ویتنام ، اطلاع رسانی در خصوص نحوه ورود به بازار و نقاط ضعف و قوت بازار ویتنام ، اطلاع رسانی به تجار توانمند و فعال ویتنامی در حوزه های مرتبط ودعوت از آنها برای بازدید از غرفه های کشورمان، اطلاع رسانی به شرکت های تجاری از طریق رسانه های اتاق بازرگانی ویتنام ، برگزاری نشست های تجاری در جریان برگزاری نمایشگاه ، پی گیری از تجار دو کشور برای انجام توافقات صورت گرفته در جریان برگزاری نمایشگاه و...از جمله مهم ترین اقدامات دفتر رایزنی بازرگانی ایران در ویتنام قبل از برگزاری نمایشگاه ها ، در جریان برگزاری نمایشگاه و بعد از برگزاری نمایشگاه ها است.

واردات محصولات پتروشیمی به ویتنام چه مقدار است و از کدام کشورها انجام می شود ؟

نرخ رشد صنایع پلاستیک در جهان طی سال های 2010 تا 2015 با نرخ رشد 16 تا 18 درصدی بالاترین نرخ رشد را بعد از صنایع الکترونیک و پوشاک داشته و محصولات مشتق از آن نیز رشد 100 درصدی را تجربه کرده است. هماهنگ با رشد جهانی این صنعت ، نرخ بالای رشد صنایع پلاستیک در ویتنام ، این صنعت را تبدیل به  یکی ازپیشران های اقتصادی این کشور کرده است.

رشد این صنعت در ویتنام ناشی از بازار گسترده و بالقوه آن و به ویژه این که ویتنام در قیاس با سایر کشورهای جهان در حال برداشتن گام های ابتدایی توسعه این صنعت است. توسعه این صنعت در ویتنام در تمام بخش ها اعم از بسته بندی ، مصالح ساختمانی، لوازم خانگی و محصولات "های تک" در حال شکل گیری است.

مجموع واردات و تولید محصولات پلاستیکی در سال 2015 در ویتنام به رقم 5 میلیون تن رسید. در حالی که در سال  1990 سرانه مصرف پلاستیک در ویتنام 3.8 کیلو گرم بود، این رقم در سال 2015 به 41 کیلو گرم رسید. احداث کارخانه های بزرگ این صنعت نیز رشد چشم گیری داشته است ؛ کارخانه های بزرگی مانند "بین مین"،"تین فونگ"، "لوله های پلاستیکی مین هانگ"،"صنایع بسته بندی پلاستیک ون زونگ"، کارخانه رنگ زونگ" ، "تن تین"، "نگوک نیا" و " کارخانه بطری های پلاستیکی و بطری های سه لایه تن فو".

در حال حاضر صنعت پلاستیک در ویتنام با رشدی شتابان ، بیش از 2000 رشته کسب و کار را از شمال تا جنوب این کشور) با تمرکز 84 درصدی در شهر هوشی مین( ایجاد کرده است. حدود 99.8 درصد ازاین واحدها با سرمایه بخش خصوصی فعال است. فعالین بخش خصوصی در این صنعت جزوپویا ترین اجزای اقتصاد ویتنام محسوب می شوند. بخش بزرگی از توسعه صنایع پلاستیک در ویتنام به لطف سرمایه گذاران خارجی محقق شده است. به دیگر سخن، صنایع پلاستیک ویتنام تبدیل به یکی از بخش های جذاب اقتصادی برای سرمایه گذارن خارجی مبدل شده است. صادرات این بخش از ویتنام اساسا توسط سرمایه گذارن خارجی صورت می گیرد. یکی از دلایل آن ، قرار نداشتن محصولات صادراتی ویتنام به اروپا در لیست " آنتی دامپینگ" است ولی محصولات چینی،تایلندی و مالزیایی در این لیست حضور دارند و برای فرار از مالیات مذکور در کشورهای اروپایی، صادرات خود را از مبداء ویتنام انجام می دهند.

دلیل دیگر، تعرفه های گمرکی زیر 10 درصد صادرات با مبداء ویتنام به اروپا و نرخ بالای تعرفه های گمرکی برمحصولات با مبداء چین است. در این میان ، ژاپنی ها با سرمایه گذاری های قابل توجه ، حساب ویژه ایی برای حضور در این صنعت در ویتنام کرده اند. حضور سرمایه گذاران خارجی از یک سو باعث تاثیرات مثبت مانند ورود آخرین فن آوری های روزدنیا ، مهارت های پیشرفته مدیریتی و افزایش صادرات شده ، اما از سوی دیگر باعث ایجاد فضای رقابتی شدید با تولید کنندگان محلی شده است. صنایع داخلی با سرمایه های اندک ، فن آوری های قدیمی به راحتی در رقابت با شرکت های خارجی حذف می شوند.

ویتنام چه مقدار تولید محصولات پتروشیمی دارد؟ شرکت های مهم در این زمینه را معرفی و میزان صادرات را اعلام کنید؟

شرکت های داخلی ویتنام علیرغم رشد فراوان ؛ کماکان مصرف کنندگان فرآیندی و تبدیلی مواد اولیه محصولات پلیمری محسوب می شوند. به عبارت دیگر این شرکت ها هنوز توانمندی تولید این محصولات را برای تولید نهایی را ندارند. نیاز کنونی صنایع پلاستیک ویتنام به  PP/PE/PS و... بدون در نظر گرفتن افزودنی های شیمیایی دیگر حدود 3.5 میلیون در سال است. در حالی که شرکت های داخلی صرفا 900 هزار تن از مواد شیمیایی مرتبط و مواد اولیه پلاستیک دراین صنعت را تامین می کنند.

افزایش شدید واردات مواد اولیه پلاستیک در سال های اخیر، چه به لحاظ وزنی و چه به لحاظ ارزشی به همین دلیل اتقاق افتاده است. صنایع داخلی حدود 20 تا 25 درصد نیاز این صنعت به مواد اولیه و مواد شیمیایی مرتبط را تامین می کند و کارخانجات تولید پلاستیک در ویتنام شدیدا وابسته به واردات مواد اولیه خام و نیمه ساخته شده هستند. پیش بینی شده است که تا سال 2020 ویتنام سالیانه 5 میلیون تن مواد اولیه تولید پلاستیک وارد کند.

با این حساب ، چنانچه شرکت های تولیدی داخلی ویتنام ابتکارات لازم را جهت دسترسی به منابع تامین مواد اولیه بکار نبندند، این معضل در کنار سایر مشکلات ناشی از رقابت های شدید با شرکت های FDI در ویتنام و تولیدات ارزان قیمت موجود در بازار ، منتج از موافقت نامه های تجارت آزادی که ویتنام در سال های اخیر امضا کرده است ، موانع عدیده ای برای این صنعت نوپا بوجود خواهد آورد.

علاوه بر این، هزینه تولید مصنوعات پلاستیکی بخاطر نوسانات قیمت مواد اولیه ، بسیارمتغیر و غیر قابل پیش بینی است. به ویژه نوسانات قیمت دو کالای پرمصرف پلی اتیلن و پلی پروپیلن با نوسان قیمت  11.7 درصد طی 5 سال گذشته.

علیرغم مشکلات عدیده بر سر راه تولیدات پلاستیک در ویتنام ، صادرات این محصولات از ویتنام رفته رفته جایگاه خود را در بازار های بین المللی پیدا کرده است. در حال حاضر علاوه بربازار داخلی چندین بازار خارجی نیز به کنترل محصولات ویتنامی درآمده است. رشد سریع صادرات محصولات پلاستیکی ویتنام، نشان دهنده افزایش کیفیت کالاهای تولید ویتنام در فرآیند توسعه این صنعت است. در حال حاضر محصولات پلاستیکی ویتنام به بیش از 150 کشور از جمله چین ، ژاپن، کامبوج، لائوس،تایلند،هند ، کشورهای آفریقایی ، کشورهای خاورمیانه ، اتحادیه اروپا و آمریکا صادر می شود.

برترین موقعیت را محصولات پلاستیکی ویتنام در ژاپن دارند و بازارهای نوظهور کالاهای ویتنامی عبارتند از:چین، هند، اروپای شرقی، روسیه و آفریقا که تقاضای بالایی برای محصولات بسته بندی و مصالح ساختمانی دارند. در حال حاضر عمده صادرات ویتنام عبارت است از ورق پلاستیکی، پیلت ،پلاستیک برای تولید محصولات خانگی ، لوله ، پلاستیک مورد استفاده در مصالح ساختمانی ، محصولات بهداشتی، صنایع دستی ، لوازم آرایشی و....

بازارهای صادراتی محصولات پلاستیکی ویتنام عبارتند از ژاپن با 23.3 درصد، آمریکا با 15 درصد، هلند با 5.8 درصد و کره جنوبی با 5.6 درصد. مهم ترین اقلام صادراتی ویتنام در سال 2016 پلی پروپیلن به ارزش 82 میلیون دلار و به وزن 88 هزار تن ، پی وی سی به ارزش 66 میلیون دلار و به وزن 50 هزار تن ، پلاستیک بازیافت شده به ارزش 66 میلیون دلار و به وزن 119 هزار تن بود. مجموع صادرات محصولات پلاستیک ویتنام در سال 2016 به رقم 464 میلیون دلار و به وزن 467 هزار تن رسید.

شرکت های پتروشیمی ایران تا چه حد توانسته اند در بازار ویتنام ورود کنند؟

شرکت های پتروشیمی کشورمان در مقاطع مختلف در ویتنام حضور داشته اند. اما به دلایل مختلف این حضور، پایدار نبوده است . پتروشیمی جم در سال 1393 مذاکرات زیادی با طرف های ویتنامی در خصوص تولید مشترک و صادرات رزین های مخصوص تولید لاستیک با طرف های ویتنامی داشت که به دلیل تغییر مدیریت ، مذاکرات مذکور بی فرجام رها شد. بنابراین به نظر می رسد فقدان استراتژی مشخص و واحد در صنعت پتروشیمی کشورمان ، مشکلات بانکی، حضور قدرتمند کشورهای رقیب با بهره مندی از تسهیلات بانکی و.. از جمله عوامل ناکامی شرکت های پتروشیمی ایران در بازار بسیار توانمند ویتنام است. البته به نظر بنده سهام اندک از بازار پتروشیمی کشورمان بیشتر به مشکلات ساختار مدیریتی این صنعت باز می گردد. بنابراین می بایست فکری اساسی برای این صنعت استراتژیک کشورمان به ویژه در حوزه صادرات شود.

با توجه به ساختار تجاری ویتنام در صنعت پلاستیک و پلیمر، نحوه حضور در بازار ویتنام نیاز به تحلیل و بررسی کارشناسی دارد. بطور مثال عربستان سعودی با تامین 24 درصد (وزنی) از نیازهای پلیمری ویتنام ، در نمایشگاه سال قبل " ویتنام پلاس"حضور نداشت. با توجه به ساختارهای حاکم بر فضای تجاری ویتنام ، تدوین استراتژی نحوه ورود به بازار این کشور بسیار ضروری است. با بررسی جدول تامین کنندگان مواد اولیه پلاستیکی ویتنام در می یابیم که تامین 26 درصد وزنی نیازمندی های صنعت پلاستیک ویتنام از بازارهایی تحت عنوان " بازارهای دیگر" صورت می گیرد. این موضوع در کنار افزایش حدود 460 درصدی صادرات کشورمان به ویتنام در ده ماهه اول سال 1395 بیانگر شرایط ویژه این بازار بالقوه برای ورود است.

چه خدماتی از جانب شما به شرکت های ایرانی ارائه می شود ؟

این رایزنی به دلیل دو سال حضور در بازارپتروشیمی ویتنام و کسب تدریجی اطلاعات از ساختار صنعت پتروشیمی و محصولات پلیمری ، اساسا نقش تسهیل و تسریع کننده در به نتیجه رسیدن فعالیت های شناسایی شرکت های تجاری کشورمان دارد. به تعبیر دیگر به دلیل آشنایی با مبادی ذیربط در حوزه پتروشیمی در صورت حضور نمایندگان بازاریابی شرکت های پتروشیمی و یا هر حوزه دیگری در سریع ترین زمان هماهنگی های لازم برای برگزاری جلسات فنی با مرتبط ترین افراد و شرکت ها صورت پذیرد. این امکانی است که بدون حضور رایزنی بازرگانی بعضا ماه ها طول می کشد.

چه راههایی جهت توسعه بازار فروش شرکت های ایرانی در بازار ویتنام وجود دارد؟

یگانه راهبرد حضور در این بازار پر مصرف که سال های آینده نیز براین میزان مصرف افزوده خواهد شد ، حضور در این بازار است . چنانچه قادر به تدوین استراتژی حضور در این بازار نیستیم کافی است با نخبه گزینی(Bench Marking) از هندی ها و بنگلادشی ها ، نسبت به تر سیم یک طرح تجاری مناسب اقدام کنیم. حضور گاه وبیگاه در نمایشگاه های ویتنام و عدم پیگیری موضوعات راه چاره واقعی نیست . چرا که بعضا موضوعاتی از شرکت ها پیگیری می شود هیچ سوابق و اطلاعاتی از قبل وجود ندارد ؛ چراکه نه تنها مدیریت عوض شده کارشناس مطلع هم تغییر کرده و عملا هیچ بانک اطلاعاتی از فعالیت های گذشته وجود ندارد و بطور طبیعی هیچ نقشه راهی برای فعالیت های آتی شرکت نمی توان متصور بود.

چه علت هایی در این سال ها باعث دسترسی کم شرکت های ایرانی به بازار ویتنام بوده است ؟

تحریم ظالمانه علیه کشورمان که باعث شد سالهای طلایی رشد این صنعت در ویتنام را در رقابت با رقبا از دست بدهیم، همچنین فقدان استراتژی مناسب از سوی شرکت های پتروشیمی کشورمان برای حضور در بازار قدرتمند ویتنام و فقدان کارگزاری بانکی بین دو کشور.

مهم ترین واساسی ترین کمک دفتر رایزنی بازرگانی ایران در ویتنام شناخت مراکز مهم تصمیم ساز این صنعت است، که این شناخت با نشست و برخاست های مختلف از جمله با "انجمن پلاستیک ویتنام" و شرکت "اوپک پلاستیکس" )به عنوان بزرگترین وارد کننده و توزیع کننده محصولات پتروشیمی در ویتنام ( و تولید کنندگان پراکنده در ویتنام صورت پذیرفته است.