نفت و برجام

پتروتحلیل- برای خریداران بزرگ نفت خام، تصمیم دولت ترامپ عواقب عمیقی در بر خواهد داشت. در آغاز دهه جاری، پیش از اشباع جهانی بازارها از نفت، پیش از سنگین ترین سقوط قیمت نفت در یک نسل، و پیش از شروع صادرات نفت آمریکا به اقصی نقاط جهان، پالایشگاه ها مجبور بودند همراستا با محدودیت های جهانی در راستای برنامه های هسته ای ایران گام بردارند.

به گزارش «پتروتحلیل»، هرچند با دریافت معافیت ها و ارایٔه راه حل های جایگزین پرداخت و لجستیکی، این خریداران توانستند حجم های محدودی را خریداری نمایند، اما با تصمیم مجدد دولت آمریکا مبنی بر از سرگیری تحریم ها، خریداران بار دیگر جهت کاهش خرید خود از سومین تولیدکننده اوپک تحت فشار قرار خواهند گرفت. ادامه به بررسی راهکارهای مقابله با این فشارها می پردازد.

معافیت

بزرگترین مشکل خریداران اصلی نفت ایران، محدودیت دسترسی به نظام بانکی آمریکا در صورت معامله با ایران بود. لذا هرچند قانونی مستقیم جهت محدودیت معامله با ایران وضع نشده بود، پالایشگاهها با مشکلات بزرگی جهت پرداخت مواجه بودند.

با این حال برخی کشورها در صورت کاهش چشمگیر خرید، از سوی آمریکا با معافیت رو به رو بودند - که هر 180 روز یکبار مورد بررسی قرار می گرفت. هرچند مقدار دقیق کاهش مورد نظر اعلام نشد، اما برخی کشورها مانند چین، هند و کره جنوبی موفق به دریافت این معافیت شدند. بر این اساس صادرات ایران و در نتیجه تولید نفت ایران کاهش یافت تا اینکه در 2015 توافق با قدرت های جهانی محدودیت ها را از بین برد.

این بار نیز آمریکا این امکان را فراهم کرده است که طی بازه های 180 روزه، کشورهایی که برنامه کاهش چشمگیر خرید را اجرا کنند مشمول معافیت گردند. ژاپن اولین کشوری است که از این طرح استقبال کرده است، هرچند که هنوز مشخص نیست آیا میزان فعلی واردات این کشور مشمول معافیت خواهد شد یا اینکه نیاز به کاهش آن وجود دارد.

عدم تمکین 

کشورهایی مانند چین، بزرگترین واردکننده نفت و هند، بیشترین رشد تقاضا در جهان، به مرتب مخالفت خود را با محدودیت های آمریکا بر خرید نفت از ایران اعلام کرده بودند. این بار نیز احتمال می رود چین، هند و ترکیه در مخالفت با تصمیمات جدید، همچنان بر میزان خرید خود پافشاری کنند چرا که در پی معض ت تجاری چین با آمریکا و همچنین پایبندی سایرین به برجام، فشارهای کمتری از سوی آمریکا قابل اعمال است. در سوی مقابل اما کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی به دلیل نیاز به حمایت آمریکا در مقابل تهدیدات کره شمالی، احتمالا با آمریکا همراستا خواهند شد.

چین همواره با تحریم های یک جانبه در هر نقطه از جهان مخالفت کرده است و وزیر امور خارجه آن نیز اعلام کرده چین بر تعهدات خود در راستای برجام باقی خواهد ماند و به تجارت با ایران ادامه می دهد.

مشوق های خریدهمزمان با ترمیم اوضاع جهانی نفت در پس سقوط آن در سال 2014 – رشد مجدد قیمتها، کاهش موجودی انبارهای جهانی نفت، افزایش تقاضای جهانی – پیشنهادات ایران به پالایشگاهها در آسیا می تواند جذاب باشد. در دوران تحریم ایران اعتبار 90 روزه برای مشتریان خود در نظر گرفته بود که حداقل، 3 برابر بیشتر از میزان اعتبار سایر تولیدکنندگان بوده است، همچنین انعطاف پذیری چه در گریدهای مختلف و چه در زمانهای بارگیری. با برداشته شدن تحریمها در سال 2016 ایران به سمت جبران بازار از دسته رفته خود خیز برداشت و در برخی گریدهای خود تخفیف های بیشتری از عربستان در نظر گرفت.

بیمه کشتیرانی 

عمده خطوط کشتیرانی تحت قوانین اتحادیه اروپا فعالیت می کنند، لذا محدودیت های اعمال شده از سوی این اتحادیه در سال 2012 توانست 95 درصد خطوط کشتیرانی در جهان را تحت تاثیر قرار دهد. برای مقابله با این مشکل کشورهایی مانند هند و ژاپن به بیمه گذاری کشتی ها از سوی موسسات داخلی خود روی آورند و برخی نیز از خطوط کشتیرانی ایرانی بهره بردند. این بار اما به دلیل حمایت اروپا به ویژه انگلیس و فرانسه از برجام، احتمال می رود مشکل یاد شده بروز نیابد.

ارز و بانک

خریداران آسیایی می توانند با ارزی غیر از د ر آمریکا به تجارت با ایران بپردازند. این پرداخت ها می تواند از سوی بانک های محلی و یا هر بانک خارجی که رابطه نزدیکی با آمریکا ندارد صورت پذیرد.

هند در ابتدا از طریق یک بانک ترکی اقدام به انتقال وجه می کرد و در ادامه آن از طریق یک موسسه مالی داخلی به حل مشکل پرداخت. چین همچنین با استفاده از ارز کشور خود و یا تجارت کالا با کالا مانند گندم رابطه خود را ادامه داد.

اروپا نیز می تواند از طریق نهادهایی مانند European Investment Bank و ارز یورو به مراودات مالی خود ادامه دهد که در این صورت هند نیز احتما  به سمت ارز یورو متمایل خواهد شد.

خرید جایگزین

بار گذشته آسیا به سمت نیجریه، عربستان، کویت، عراق و آنگولا متمایل شد و این بار نفت آمریکا می تواند جایگزین نفت ایران باشد. تنها طی دو سال پس از حذف محدودیت صادرات نفت آمریکا، گریدهای مختلفی از West Texas Intermediate تا Thunderhorse و Mars Blend راه خود را به آسیا باز کردند. از طرفی عربستان اعلام آمادگی کرده تا هرگونه اختلال در عرضه را پوشش دهد. شرکت تایوانی فورموسا نیز اعلام کرده نیازهای خود را به راحتی از بازار تک محموله تامین خواهد کرد.

*این گزارش توسط Bloomberg تهیه شده و در واحد برنامه ریزی شرکت تجارت صنعت پتروشیمی خلیج فارس ترجمه شده است.