سقوط نرخ برابری لیر و کاهش مزیت قیمتی کالاهای صادراتی ایران به ترکیه

پتروتحلیل-سقوط ۱۴ درصدی نرخ برابری لیر ترکیه در مقابل دلار آمریکا این نرخ را به پایین‌ترین حد از نوامبر ۲۰۲۰ تا کنون رساند.

۱۰ سال پیش هر دلار آمریکا در برابر ۱.۴۸ لیر مبادله می‌شد، این نرخ طی یک روند صعودی به ۷.۹۱ رسیده است.

ترکیه پس از چین، عراق، امارات عربی متحده مهمترین بازار صادراتی کالاهای ایرانی است. مطابق اعلام گمرک ایران، ارزش صادرات ایران به ترکیه در ۱۱ ماهه سال ۱۳۹۹ حدود ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بوده است. این رقم پیش از شیوع کرونا، کاهش صادرات گاز ایران و افزایش فشار تحریم‌های آمریکا طی ۱۱ ماهه سال ۱۳۹۸ نزدیک به چهار میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بوده است.

استمرار سقوط نرخ برابری لیر می‌تواند مزیت قیمتی کالاهای صادراتی ایران به ترکیه را کاهش دهد و در مقابل موجب تشویق واردات بیشتر کالا از ترکیه به ایران شود که در نهایت به افزایش کسری تجاری ایران در برابر ترکیه منجر می‌شود؛ این کسری مطابق اعلام اتاق بازرگانی ایران و ترکیه در سال ۲۰۱۹ حدود ۲.۳ میلیارد دلار بوده و بر پایه آمار گمرک ایران در ۱۱ ماهه سال گذشته خورشیدی ۱.۶ میلیارد دلار بوده است. همچنین عراق در سال ۲۰۲۰ مقصد ۵.۴ درصد صادرات ترکیه به ارزش ۹.۱ میلیارد دلار بوده است؛ چهارمین مقصد کالاهای ترک پس از آلمان، بریتانیا و آمریکا.

همزمان عراق به مقصد ۲۰ درصد صادرات ایران بدل شده و پس از چین دومین مقصد کالاهای ایرانی است. مطابق تازه‌ترین گزارش گمرک ایران، طی ۱۱ ماهه سال ۱۳۹۹ نزدیک به ۶.۸ میلیارد دلار کالای ایرانی به عراق صادر شده است.

ترکیه همچنین در فاصله سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۱۸ در کنار امارات عربی متحده و چین در حال گسترش‌ترین بازار وارداتی و صادراتی عراق بوده و رقابتی جدی با ایران را برای توسعه سهم بازار خود در عراق آغاز کرده است.

در چنین شرایطی، ادامه سقوط نرخ برابری لیر می‌تواند نفوذ کالاهای ترکیه در بازار عراق را به زیان کالاهای ایرانی تسهیل کند.

بدین ترتیب با وجود ادامه تحریم‌های آمریکا و رکود حاصل از شیوع کرونا، سقوط ادامه‌دار لیر تامین ارز از بازار ترکیه و عراق را برای ایران دشوار خواهد کرد و این احتمال به وجود خواهد آمد که سقوط لیر ترکیه به کاهش بیشتر نرخ برابری ریال نیز منجر شود.