چرا عده‌ای باور دارند روسیه در بحران قیمتی گاز دست دارد؟
منتقدان درخواست کرده‌اند تا شرکت صادرکننده گاز، گازپروم تحت بررسی قرار گیرد.
پتروتحلیل-رامین کریمی: منتقدان درخواست کرده‌اند تا شرکت صادرکننده گاز، گازپروم تحت بررسی قرار گیرد.
جایگاه روسیه به عنوان عرضه‌کننده قابل اطمینان گاز به اروپا مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
سیر صعودی قیمت‌ها در سراسر بریتانیا و قاره اروپا توجهات را به عرضه کمتر گاز طبیعی از روسیه در تابستان جلب کرده، و این سوال را به وجود آورده که آیا کاهش عرضه در بازار، زیر سر مسکو است یا خیر.
تئوری‌ها این بود که قیمت‌ها تا میزانی افزایش یابند که آلمان سریعاً تائیدیه خط لوله نورد استریم ۲ که جدل سیاسی به بار آورده بود را بگیرد؛ ساخت این خط لوله که با تحریم‌های آمریکا و با مخالفت‌های کشورهای اروپای شرقی با مخاطراتی مواجه شده بود، به تازگی تکمیل شده است. در روز جمعه ۴۰ نفر از اعضای پارلمان اروپا، به خصوص از لهستان و کشورهای حوزه بالتیک، درخواست کردند تا شرکت دولتی صادرکننده گاز گازپروم تحت تحقیق و بررسی قرار گیرد.
آن‌ها درخواست دارند تا تحقیقاتی صورت گرفته تا مشخص شود آیا اقدامات گازپروم که در حال حاضر تهدیدی برای اختلال در صنایع اروپا محسوب می‌شود، موجب افزایش قیمت‌ها بوده است یا خیر. مقامات شرکت و مدافعان آن می‌گویند این حرف‌ها مبالغه است. آن‌ها اشاره داشتند که گازپروم به تمام قراردادهای بلندمدت خود پایبند بوده است. هیچ شیر گازی بسته نشده است. در سال جاری برخی از کشورها در اروپا شامل آلمان، عرضه بیشتری نسبت به سال گذشته دریافت کرده‌اند.
آن‌ها ادامه دادند که این روسیه‌هراسی است، و با توجه به سیر صعودی قیمت‌ها در آسیا به دلیل تلاش تعداد زیادی از کشورها برای جابجایی نیروگاه‌های زغال‌سنگ سوز با گاز طبیعی پاک‌تر، نباید گازپروم را سرزنش کرد، و افزایش قیمت‌ها امری جهانی است. همچنان تولید گاز داخلی اروپا به میزان قابل‌توجهی افت کرده است. اما منتقدان گازپروم در پاسخ گفتند که اندکی نوسان در تعادل عرضه و تقاضا در بازارهای کالا موجب افزایش یا کاهش قیمت‌ها می‌شود. اما مسئله اصلی آن‌ها این است که به طور میانگین عرضه روسیه به شمال غربی اروپا در سال جاری و نسبت به قبل از پاندمی کمتر بوده است.
علاوه بر این، گازپروم مکرراً از فروش عرضه اضافی در بازار نقدی از طریق خط لوله‌هایی که از اوکراین می‌گذرد سر باز زده است، و البته نورد استریم ۲ – که مستقیم از روسیه به آلمان از طریق دریای بالتیک می‌گذرد – عمدتاً برای جایگزینی این موارد طراحی شده بود. بعد از زمستان طولانی‌مدت در سال ۲۰۲۰- ۲۰۲۱، ذخایر گاز در اروپا به میزان‌های کمتر از نرمال سقوط کرد، بنابراین تقاضا برای عرضه از بازار نقدی برای تجدید ذخایر بالا بود.
اما بزرگ‌ترین عرضه‌کننده به اروپا از تامین آن گاز اضافی خودداری کرده است. با نزدیکی به زمستان، سطح ذخایر در اروپا برای این موقع از سال در میزان‌های کمتر از نرمال قرار دارد، و این امر عامل اصلی سیر صعودی قیمت‌ها بوده است. کشورها ترس دارند تا در صورت طولانی شدن زمستان، بازار با کمبود گاز مواجه شود. اعلام عمومی شرکت گازپروم شرایط را بیش از پیش پیچیده کرد.
مقامات شرکت تائید کرده‌اند که در حال پر کردن ذخایر داخلی خود بیش از حد سال گذشته هستند، و احتمالاً میزان کمتری برای صادرات داشته باشند. اما الکسی میلر، رئیس شرکت گازپروم در روز جمعه گفته است که، در صورت لزوم شرکت توانایی این را دارد تا تولید گاز خود را افزایش دهد. یکی از سخنگویان ریاست جمهوری این کشور همچنین گفت که با آغاز به کار نورد استریم ۲ عرضه گاز شامل بازار نقدی افزایش خواهد یافت.
شخص پوتین با سرزنش افرادی به زعم او «به ظاهر باهوش» در کمیسیون اروپا بیان داشت که این افراد فشار آوردند تا برای رقابتی شدن بازار عرضه، «مبنای قیمت‌‌گذاری‌ها بر اساس هر بازار باشد»، و به آتش این قضایا دامن زد. اما به هنگام راه‌اندازی کامل نورد استریم ۲، آیا گازپروم علیرغم میل خود برای بستن قراردادهای طولانی‌مدت، فروش نقدی خواهد داشت، و در غیر اینصورت، خریداران از آن‌ها خواهند پرسید که چرا با وجود این شرایط همچنان اقدامی برای فروش نقدی صورت نمی‌گیرد؟
منتقدان می‌گویند که قوی‌ترین مستندات مبنی‌بر بازی خطرناک گازپروم با بازار می‌تواند در داده‌های ذخایر اروپا یافت شود. علیرغم این‌که ذخایر کلی زیر میزان نرمال هستند، شرکت‌های انرژی اروپایی با مدیریت مناسبی ذخایر خود را در میزان معقولی کنترل کرده‌اند. اکثر ذخایری که در حال حاضر در سطوح پایینی قرار دارند، در واقع تحت کنترل و مدیریت خود شرکت گازپروم هستند. با پایین نگاه داشتن سطوح ذخایر خود در اروپا، گازپورم عملاً از تامین تجهیزات خود خودداری کرده، و این پیغام را به صنعت می‌دهد که بازار با محدودیت مواجه خواهد بود.
این دست اقدامات حتی در صورتی‌که گازپروم به تامین قراردادهای بلندمدت خود پایبند باشد، باز رعبی در بازار به وجود می‌آورد. اگر گازپروم مایل بود تا ذخایر اروپایی خود را پر کند، احتمالاً قیمت‌ّها یا ثابت می‌شدند و یا عقب‌نشینی می‌کردند. اما با نزدیکی به زمستان همچنان این سوال پابرجاست که آیا گاز روسی به دست متقاضیانش خواهد رسید یا خیر؟
