صنعت پتروشیمی آماده انفجار است!

پتروتحلیل-همزمان با هدف‌گذاری‌های بلندپروازانه کشورهای جهان بر کاهش اتکای خود بر سوخت‌های فسیلی، بسیاری از آن‌ها در دهه‌های آتی در جهت تولیدات پتروشیمی به نفت و گاز متکی خواهند ماند. اگرچه احتمالاً کربن‌زدایی از عملیات‌های نفت و گاز کلید موفقیتی برای صنعت خواهد بود، زیرا بسیاری از دولت‌ها در تلاش هستند تا تعهدات اقلیمی خود را حفظ کرده و در این بین به تقاضای جهانی نیز پاسخ دهند. یکی از گزارشات اخیر حاکی از آن است که اندازه بازار پتروشیمی با نرخ رشد مرکب سالانه 6.2 درصدی در طی هشت سال آتی، تا سال 2030 به حدود 1 تریلیون دلار خواهد رسید. افزایش تقاضا عمدتاً حول صنایع ساخت‌وساز، منسوجات، پزشکی، دارویی، کالاهای مصرفی، خودرو، و الکترونیکی متمرکز خواهد شد.

در حال حاضر، اتیلن، پروپیلن و بنزن، محصولات پتروشیمی اصلی هستند که در صنایع بسته‌بندی، الکترونیک، پلاستیک و رابر استفاده می‌شوند. اکثر محصولات پتروشیمی با استفاده از نفت خام و گاز طبیعی تولید شده، و همین امر بیشتر صنایع را تا حد زیادی به حوزه سوخت‌های فسیلی متکی می‌کند. 

پیش‌بینی می‌شود منطقه آسیا اقیانوسیه در طی دهه بعدی به لطف سیاست‌های مدیریتی حامی صنعت، به بازار پتروشیمی چیره شود. و افزایش تولیدات گاز طبیعی - برای پر کردن خلاء انتقال انرژی به جایگزین‌های تجدیدپذیر - توسعه صنعت پتروشیمی را حمایت خواهد کرد. 

آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند که تقاضای جهانی نفت خام قبل از افت با نرخ رشد مرکب سالانه یک درصد از 2026 تا 2050، تا سال 2025 به رشد خود ادامه خواهد داد. آژانس بین‌المللی انرژی بر این باور است که استفاده از نفت به عنوان خوراک پتروشیمی تنها بخشی است که شاهد افزایش تقاضا خواهد بود، و همزمان 55 درصد تقاضای جهانی نفت خام تا سال 2050، مربوط به بازار پتروشیمی می‌شود. 

اما ما می‌توانیم انتظار کربن‌زدایی قابل توجهی در صنعت پتروشیمی داشته باشیم، زیرا بسیاری از کشورها در تلاش هستند تا انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش دهند، که همین امر قیمت‌ها را افزایش خواهد داد. براساس تحلیل‌های اخیر، میزان 759 میلیارد دلار برای کربن‌زدایی حوزه از طریق الکتریکی‌سازی، فناوری‌های جداسازی و ذخیره‌سازی کربن، و دیگر ابتکارات کلیدی لازم است. 

گزارش بلومبرگ ان‌ای‌اف با عنوان کربن‌زدایی پتروشیمی در ماه گذشته منتشر شد: مسیر برآیند صفر، توضیح می‌دهد که چگونه «مسیرهای کم کربن برای پتروشیمی از تولیدات کنونی گران‌تر باقی خواهند ماند»، اگرچه هزینه‌های تولیدات کاهش خواهد یافت. این امر می‌تواند به معرفی «برتری‌های انرژی سبز» برای تامین «محرکه‌های قوی در جهت جایگزینی یا کاهش استفاده از پلاستیک و مواد شیمیایی در بازارها با تعهد برآیند صفر» منتج شود.

نویسنده اصلی این گزارش، ایلهان دود اظهار داشت: «تعهدات برآیند صفر دولت‌ها و شرکت‌ها، صنایع پتروشیمی را تحت فشار کاهش انتشارات خود تا سال 2050 قرار داده است. علیرغم مواجهه با مسیر کربن‌زدایی پیچیده‌تری در مقایسه با دیگر حوزه‌ها، اهداف برآیند صفر پتروشیمی ظرفیت تولیدی جهانی بیشتری را در قیاس با انتشاردهنده‌گان بزرگ کربن، نظیر صنایع فولاد و سیمان، پوشش می‌دهد.

دود پیشنهاد می‌کند، سرمایه‌گذاری‌های بزرگ کنونی در فناوری‌های کاهش انتشار کربن به شرکت‌های نفت و گاز کمک خواهد کرد تا این شرکت‌ها بعد از سال 2035 مطابق برنامه پیش بروند. همزمان با مرقون به صرفه‌تر شدن انرژی‌های تجدیدپذیر در مقیاس بزرگ‌تر، و معرفی محصولات پتروشیمی با فناوری‌های جایگزین مبتکرانه به بازار، دایر کردن عملیات‌های کم‌کربن در طی دهه آتی به شرکت‌های مصرف‌کننده سوخت فسیلی کمک خواهد کرد تا توان رقابت داشته باشند.

اکثر شرکت‌های نفت و گاز بزرگ پیش از این با تلاش برای ارتقای دوام خود در جهانی که به تدریج از سوخت‌های فسیلی فاصله می‌گیرد، به معرفی تکنولوژی‌های جداسازی و ذخیره‌سازی کربن به عملیات‌های خود پرداخته‌اند. علیرغم امید‌های فراوان به انرژی‌های تجدیدپذیر، تردیدی نیست که اوج‌گیری تقاضای سوخت جهانی به معنی ادامه اتکا به سوخت‌های فسیلی بوده، تا زمانی که صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر به اندازه کافی برای تامین نیازها بزرگ شود. 

در این میان، هیئت‌های بین دولتی در تغییرات اقلیمی در حال تحقیق در مورد بهترین روش برای کربن‌زدایی از صنعت انرژی است. بعد از بررسی صدها سناریوی بالقوه برای دستیابی به اهداف توافق اقلیمی پاریس در سال 2015 که برآیند صفر انتشار کربن تا سال 2050 را هدف خود قرار داد، مشخص شد که استفاده از فناوری‌های جداسازی و ذخیره‌سازی کربن، تاثیرگذارترین آن‌ها بود.

در حالی که هزینه کربن‌زدایی صنعت پتروشیمی چشم‌گیر به نظر می‌رسد، حقیقتاً در مجموع به حدود یک درصد از مجموع 172 تریلیون دلار عنوان شده برای کربن‌زدایی حوزه انرژی جهانی، احتیاج است. این گزارش همچنین حاکی از آن است که صنعت به سرمایه‌گذاری در منابع انرژی تجدیدپذیر برای تولیدات پتروشیمی در آینده، نظیر زیست توده و هیدروژن سبز نیاز دارد. 

همزمان با تداوم رشد تقاضای محصولات پتروشیمی در سراسر جهان، انتظار می‌رود روند رشد این صنعت نیز در دو دهه آتی ادامه داشته باشد. حتی در صورتی که اتکا به سوخت‌های فسیلی برای حوزه‌های گرمایشی و حمل و نقل کاهش یابد، صنعت پتروشیمی عاملی اصلی برای تقاضای نفت و گاز در طی 30 سال آتی خواهد بود. اگرچه، همزمان با فشار از سوی دولت‌ها بر کربن‌زدایی عملیات شرکت‌ها، سرمایه‌گذاری‌های بزرگی برای معرفی جداسازی و ذخیره‌سازی کربن و دیگر فناوری‌ها به پروژه‌ها برای تضمین حرکت مطابق برنامه صنعت پتروشیمی به دنیای کم‌کربن احتیاج است.