نکات مهم در صنعت پالایشگاه(قسمت پایانی)
پتروتحلیل- محمود کلانتری*- نکاتی در زمینه پالایشگاه های ایران : ۱٫ سهم صندوق توسعه ملی : شرکت های پالایشگاهی که نفت خام را به قیمت ۹۵ درصد فوب خلیج فارس دریافت می نمودند می بایست ۲۶ درصد از درآمد حاصل از فروش صادراتی خود را به صندوق پرداخت می کردند. شرکت های صادراتی در ایران پالایشگاه نفت بندر عباس و پالایشگاه نفت لاوان هستند . البته بر اساس آخرین تصمیم گیری ها این شرکت ها از پرداخت این مبالغ معاف شده اند. ۲٫ مالیات بر ارزش افزوده : ماهیت مالیات بر ارزش افزوده به گونه ای طراحی شده است که اثر سود و زیانی بر شرکت های تولید کننده ندارد و فقط به صورت جابجایی مالیات دریافتی از مصرف کننده نهایی، از شرکتی به شرکت دیگر تا رسیدن مالیات بر ارزش افزوده به ارگان های مالیاتی کشور می باشد. اما متاسفانه به اشتباه در برداشت این مفهوم باعث شده سرمایه گذاران بازار سرمایه به اشتباه این اثر را سود و زیانی شناسایی نمایند و آن را در تصمیمات خود برای خرید سهام این شرکت ها اعمال می نمایند. تنها موضوع مهم در این زمینه مالیات های بر ارزش افزوده در سال های ۸۹ و ۹۰ است.در آن سال ها اختلاف نظری میان شرکت های پالایشی و توزیع کنندگان بنزین جایگاه ها درباره پرداخت مالیات بر ارزش افزوده این واحد ها به دولت ایجاد شد. چرا که شرکت های پالایشی تولید کننده بنزین موظف به پرداخت این مبلغ به دولت بودند، حال آنکه شرکت های توزیع کننده این محصول با وجود افزایش قیمت آن ، همچنان اجباری به پرداخت مالیات نداشتند. ۳٫ اثر نرخ ارز : همچنین نرخ ارز بر سودآوری این شرکت ها تاثیر قابل توجه ایی دارد ، افزایش نرخ ارز در سال گذشته باعث افزایش سود ریالی این شرکت ها و در نتیجه افزایش قیمت شدید سهام این شرکت ها در بازار شد. امسال با تثبیت نرخ دلار در حوالی ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ تومان نمی توان انتظار تغییرات شدید سود آوری این شرکت ها به مانند پارسال از طریق تسعیر نرخ ارز انتظار داشت. مگر اینکه در صورت های مالی این شرکت ها شناسایی درآمد به جای استفاده از دلار مبادلاتی از دلار آزاد استفاده شود یا دلار مبادلاتی افزایش یابد . ۴٫ قیمت های جهانی نفت : طبق پیش بینی ها شش ماه دوم سال ۲۰۱۳ با افزایش نرخ رشد اقتصادی اکثر کشورهای توسعه یافته و کشور های کمتر توسعه ( در بخش اول به طور کامل توضیح داده شد ) می توان انتظار رشد قیمت نفت خام به حوالی ۱۲۰ دلار را داشت که میتواند تاثیر مثبتی بر سودآوری این شرکت ها داشته باشد. ۵٫ صورت های مالی مبهم : متاسفانه صورت های مالی این شرکت ها دارای ابهامات فراوان از جمله مطالبات معوق فراوان و عدم وجود اطلاعات کافی و درست در مورد نتیجه دعاوی قانونی در مورد وصول آن ، اختلافات محاسباتی در قیمت مورد معامله مواد اولیه فروخته شده به شرکت های پتروشیمی و شیمیایی ، یارانه های پرداخت نشده از سوی دولت به این شرکت ها ، مباحث مالیات بر عملکرد سالهای گذشته ، عدم برآورد صحیح مدت زمان اجرای پروژه ها در بودجه ، عدم ارتباط صحیح بین بهای نفت خام و قیمت ۵ فرآورده اصلی در بودجه شرکت ها و موارد متعدد دیگری که میتواند باعث انحراف تحلیل بنیادی این شرکت ها شود. ۶٫ تفاوت بین ارزش جایگزینی شرکت ها با ارزش روز : طبق نظرات کارشناسی میتوان ارزش جایگزینی شرکت های پالایشگاهی را بر اساس مقدار نفت خام مصرفی برآورد نمود. طبق این ارزشگذاری به ازای هر بشکه نفت خام مصرفی از ۱۸۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ دلار (بستگی به سطح کیفیت پالایشگاه از نظر تولیدات و دارایی های عملیاتی) متفاوت می باشد.
در جدول زیر ارزش جایگزینی شرکت ها بر اساس ۱۹۰۰۰ دلار به ازای هر بشکه و دلار ۳۰۰۰ تومانی محاسبه شده است :
۷٫ عدم وجود عرضه و تقاضا در فروش محصولات : شرکت های پالایشگاهی مواد اولیه خود را از شرکت ملی پالایش و پخش تحویل گرفته و مجدد محصولات خود را به شرکت ملی پالایش و پخش تحویل میدهد . ۸٫ عمر بالای دارایی ها : اکثر پالایشگاه های کشور دارای عمر زیادی می باشند به همین دلیل هزینه نگه داری و تعمیرات این دارایی ها رو به افزایش می باشند. ۹٫ پرت تولید : رابطه مصرف و خوراک و تولید محصول دراین گروه حاکی از هدر رفت و پرت تولید حدود یک میلیون و سیصد هزار متر مکعب در سال است ، که به دلیل فرسودگی و تکنولوژی نسبتآ پایین ناشی می شود.خاطر نشان می سازد که حد نصاب پرت تولید در مجتمع های پالایشگاهی دارای تکنولوژی بالا در جهان حدود نیم درصد است.در بین پالایشگاه های ایران شبریز با پرت تولید ۰٫۷ کمترین میزان و شتران با ۴٫۷ پرت تولید بیشترین میزان پرت تولید را دارند. در این بین شپنا با ۰٫۹ ، شبندر با ۲و لاوان با ۳٫۹ درصد در این بین قرار دارند.قابل ذکر است که شراز دارای پرت تولید بسیار ناچیزی میباشد و به دلیل تولید میعانات گازی میزان تولید آن به دلیل سبکتر بودن این فرآورده از میزان خوراک مصرفی آن بیشتر است.
۱۰٫ بازدهی مناسب از زمان ورود به بورس اوراق بهادار :
بازدهی مناسب از زمان ورود به بورس
۱۱٫ ارزش صنعت نسبت به ارزش سایر صنایع :
ارزش صنعت نسبت به ارزش سایر صنایع
۱۲٫ مقایسه حاشیه سود:
۱۳٫ توقف نماد : شرکت های پالایشگاهی متاسفانه به دلیل ابهامات زیادی که در صورت های مالی خود دارند در صورت توقف نماد زمان زیادی صرف ارائه گزارش شفاف و قابل قبول سازمان بورس اوراق بهادار می شود ، به همین دلیل یکی از ریسک های اساسی در این صنعت بلوکه شدن سرمایه به مدت طولانی می باشد.
۱۴٫ مقایسه اجمالی شرکت های پالایشگاهی :
مقایسه اجمالی شرکت های پالایشگاهی
ارزشگذاری : ارزش گذاری شرکت ها : قیمت محصولات : مهمترین عامل تاثیر گذار بر قیمت محصولات این شرکت ها قیمت نفت خام است. قیمت نفت خام از طرفی بر قیمت محصولات تاثیر می گذارد و از طرف دیگر بر بهای تمام شده مواد اولیه شرکت، پس شناخت عوامل بنیادی ( تغییر فصل ، رشد اقتصادی ، سیاست های پولی و مالی و ...) و غیر بنیادی ( عوامل سیاسی ، تحریم ها ، ناآرامی های منطقه ای و ... ) تاثیر گذار بر قیمت نفت خام می توانند کمک قابل توجه ی به پیش بینی روند قیمت فرآورده های نفتی بنماید. عوامل بنیادی تا حدودی بر اساس روند گذشته قابل پیش بینی می باشد، اما عوامل غیر بنیادی این گونه نمی باشند. پیش بینی صورت گرفته با استفاده از روش های اقتصاد سنجی نشان از یک روند ضیف نزولی در ادامه سال جاری می باشد. میانگین نفت ۱۰۵ دلار برای ادامه سال جاری می تواند مقداری منطقی باشد.
شکل زیر روند ماهانه قیمت نفت طی ۱۰ سال اخیر را نشان می دهد، با استفاده از این داده ها و یک مدل ARMA روند آتی قیمت نفت پیش بینی شده است:
روند ماهانه قیمت نفت طی ۱۰ سال اخیر
مفروضات مقدار تولید و نرخ محصولات : با استفاده از قیمت محصولات بر اساس فوب خلیج فارس و قیمت نفت خام در دوره های گذشته و استفاده از مدل های رگرسیونی اقدام به بدست آوردن رابطه بین قیمت فرآورده ها و نفت خام نموده و با فرض نفت ۱۰۵ دلاری برای( با توجه به مانایی و بازگشت به میانگین قیمت نفت این فرض دور از ذهن نیست یعنی E(P_OIL )=μ_OIL ) نرخ محصولات را پیش بینی نموده و با استفاده از مقدار تولید و فروش بودجه شده شرکت برای سال جاری و اعمال تاثیر راه اندازی طرح های توسعه تولید در سال آینده اقدام به ارزش گذاری شرکت های این صنعت کرده ایم. در مورد پالایشگاه بندر عباس فرض راه اندازی طرح ار ابتدای سال ۹۳ در نظر گرفته شده است. ولی در صورتی که طرح این شرکت در سال ۹۳ راه اندازی نشود، شرکت توانایی دست یافتن به مقدار سود هر سهم سال ۹۲ را در سال ۹۳ دارا می باشد.
مفروضات مقدار تولید و نرخ محصولات
برای انجام ارزش گذاری شرکت ها نیاز به تعریف فرض های احتمالی می باشد در این تحلیل سعی بر آن بوده است که از محتمل ترین فروض استفاده شود ولی احتمال تفاوت بین واقعیت و فروض ارزشگذاری وجود دارد که می تواند باعث انحراف نتایج این تحلیل از نتایج واقعی شود.
*تحلیل گر صنعت نفت و پتروشیمی
