در بازار وکیوم باتوم و قیر چه می گذرد؟
پتروتحلیل- بازار قیر از ماهها پیش وارد رکود شده و هنوز هم خبری از تغییر وضعیت موجود نیست. دلایل زیادی از سوی کارشناسان بازار قیر در خصوص رکود ادامه دار بازار با وجود رونق معاملات وکیوم باتوم مطرح است، یکی از آنها که گویا پررنگ تر از همه موارد به نظر می رسد ارزان بودن قیر در بازار داخل نسبت به بورس کالاست.
از سوی دیگر مشکلات دیگری هم گریبان بازار قیر را گرفته که به عقیده کارشناسان این بازار یکی از آنها انحصاری بودن دو شرکت بزرگ و عدم رقابت تمامی شرکت ها با یکدیگر است. به گفته مهندس تاجیک، کارشناس بازار قیر، در حال حاضر دو عرضه کننده بزرگ یعنی نفت پاسارگاد و جی به دلیل عدم شناخت بازار و عدم داشتن برنامه، بازار قیر را به نقطه ای رسانده اند که تولیدکننده های دیگر با وجود داشتن استاندارد تولید عملا از چرخه رقابت خارج شده اند.
این در حالی است که مشتریان قیر نیز در حال حاضر به دنبال قیمت های پایین هستند؛ چرا که بازارهای منطقه هم روزهای کسادی را پشت سر می گذارد، البته آنها ترجیح می دهند حجم کم مصرف خود را از کشورهای دیگری مانند عراق تامین کنند؛ چرا که در عراق قیر حاصل از نفت کوره سنگین ارزان است. این گروه نفت کوره سنگین را با قیمت ۳۰۰ دلار خریداری کرده و ۷۵ درصد قیر تولید می کنند و در نهایت قیر را با قیمت ۴۷۰ دلار به فروش می رسانند، در حالی که دو شرکت بزرگ عرضه کننده قیر، این کالا را با محاسبه نرخ ارز مبادله ای با نرخ ۵۶۰ دلار به فروش می رسانند و به این ترتیب خریداران ترجیح می دهند قیر مورد نیاز خود را از عراق و با ۱۰۰ دلار اختلاف قیمت دریافت کنند تا از فروشندگان ایرانی.
به گفته تاجیک، این دو شرکت عرضه کننده قیر، گازوئیل را با نرخ پایین از دولت گرفته و سپس برای گرم کردن قیر از آن استفاده می کنند. از سوی دیگر در حال حاضر خریداران قیر با تغییر برند، قیر را با نرخ های بالاتر در حدود ۷۰ تا ۸۰ دلار بالاتر از خرید خود به فروش می رسانند. به گفته یکی از کارشناسان بازار قیر، خرید قیر فله ۴۸۰ دلار هزینه دارد و ۲۰ تا ۳۰ دلار هم هزینه حمل آن خواهد بود، که نهایتا نرخ این کالا را به ۵۲۰ دلار می رساند، اما تغییر برند آن می تواند ۷۰ تا ۸۰ دلار برای تاجران سودآور باشد. البته به گفته این کارشناس حجم بالای فروش هفته گذشته در رینگ صادراتی که بالغ بر ۱۰۰ میلیون دلار بود، نگرانی از صحت این خبر را افزایش می دهد. به گفته وی قیر تولید شده در ایران، اصولا ارزش افزوده خوبی دارد و تاجران می توانند با نرخ بهتری از خرید آن را به فروش برسانند.
در همین حال دو شرکت عرضه کننده قیر سالانه ۴٫۵ میلیون تن قیر تولید می کنند که گفته می شود از این مقدار ۲٫۵ میلیون تن از آن صادر می شود، اما عملا میزان صادرات قیر در ایران مشخص نیست، در حالی که بورس با توجه به عرضه قیر در رینگ صادراتی می تواند آمار مشخصی از صادرات ارائه کند، البته موضوع خریداران وکیوم باتوم نیز مطرح است؛ چرا که این خریداران وکیوم باتوم را دریافت کرده و سپس به قیر تبدیل می کنند و به کشورهای دیگر صادر می کنند، گمرک با کمک بورس کالا می تواند آمار دقیقی از صادرات ارائه کند که البته این اتفاق هرگز رخ نداده است.
به گفته این کارشناس بازار قیر، در حال حاضر قیمت این کالا در بورس واقعی نیست؛ چرا که قیمت باید براساس عرضه و تقاضا تعیین شود، اما در حال حاضر با وجود رکود موجود در بازار، عرضه کننده های بزرگ حاضر به کاهش نرخ قیر در بورس کالا نیستند، از سوی دیگر قیمت قیر فروخته شده توسط ایران نیز به کشورهای دیگر واقعی نیست.
در همین حال باقری، مدیرکالایی کارگزاری بهمن نیز به رونق در بازار وکیوم باتوم اشاره می کند و می گوید: بیشتر خریداران وکیوم باتوم، قیر تولید کرده و در نهایت قیر حاصل را به کشورهای دیگر صادر می کنند و از این طریق سود خوبی به دست می آورند و همین موضوع هم سبب می شود که حاضر هستند قیر را با نرخی پایین تر از بورس کالا و در بازار داخل به فروش برسانند.
این در حالی است که شرکت های عرضه کننده قیر در بورس کالا هم حاضر نیستند قیمت خود را کاهش دهند؛ چرا که استدلال آنها این است که براساس قیمت وکیوم باتوم، قیمت قیر را تعیین می کنند. مثلا پالایشگاه تبریز وکیوم باتوم را ۵ درصد گران تر از پالایشگاه های دیگر در اختیار خریداران قرار می دهد.
