پالایشگاههای خلیج فارس، تهدیدی برای بهای نفت خام؟

پتروتحلیل- نفت با بهای کم که اوپک قیمت آن را در یک سال گذشته مهندسی و کنترل کرده اکنون پالایشگاه های جدید سعودی ها را تغذیه می کنند. به گزارش «پتروتحلیل»،کشور های تولید کننده نفت حاشیه خلیج فارس تصمیم گرفته اند که محصولات پتروشیمی را نیز علاوه بر نفت خام تولید کنند، و این تصمیم سود زیادی برای شرکت نفتیِ سعودی ارامکو و شرکای آن به همراه دارد.

این مسئله همچنین سیر نزولی قیمت نفت خام را در پی خواهد داشت که خبری نه چندان مطلوب برای صنایع نفت شیل امریکا، مانند ای.او.جی ریسورسز، هالکون ریسورز، اوسیس پترولیوم و و دیگر تولید کننده های نفت خام مثل اکسون موبیل، شورون، هس، کنتیننتال ریسورز می باشد.

از گذشته، نفت خام در خاور میانه پالایش نمی شده است، بلکه توسط تانکر های سوختی و یا خطوط لوله جهت پالایش به آمریکای شمالی و اروپای غربی منتقل می شد. تنها بخشی از نفت خام تولیدی در پالایشگاه آرامکو در راس تنوره و پالایشگاه بریتیش پترولیوم در شهر آبادان در کشور ایران پالایش می شد، اما توسعه پالایشگاهی، نتوانست همگام با رشد استخراج نفت پیش برود.

کمپانی های آمریکایی و اروپایی که در ابتدا استخراج نفت و صنایع نفتی خلیج فارس را در دست داشتند، به دلیل هزینه بر بودن احداث واحد ها و تجهیزات، مخصوصا در مناطق صحرایی توسعه نیافته مانند عربستان سعودی، دشواری در انتقال تکنسین های کار آزموده به منطقه و وجود آشفتگی سیاسی در خاورمیانه، جهت پالایش نفت خام در منطقه سرمایه گذاری چندانی نکردند.

علاوه بر این، آمریکا نوسازی پالایشگاه های خود را در دست داشت، که از زمان جنگ جهانی دوم رها شده بود. و نیز بر اساس طرح نقشه مارشال ( کمک ۱۳ میلیارد دلاری آمریکا جهت بازسازی اقتصاد اروپا بعد از جنگ جهانی دوم ) پالایشگاه های نفتی در اروپای غربی در حال ساخت بود که نیاز به ظرفیت های پالایشگاهی جدیدی در آن زمان را ایجاد نمی کرد.

حالا قدرت و ابتکار عمل در دستان عربستان سعودی، ایران، کویت، بحرین و امارات است، کشورهایی که در آنها آمریکا و اروپا استخراج نفت را پایه ریزی کردند. از سال ۱۹۸۸، رشد نزولی اولویت شرکت سعودی آرامکو بوده است، از زمانیکه این شرکت توانست سهام پالایشگاه موتیوا در تگزاس را به دست آورد. همچنین این شرکت مشارکت در سهام پالایشگاه هایی در کشورهای کره جنوبی، چین، یونان، فلیپین و هند را داشته است. با وجود زمین های پهناور در عربستان سعودی و پرسنل مجرب، احداث پالایشگاه های داخلی، گام بعدی شرکت آرامکو سعودی در چشم انداز توسعه این شرکت به شمار می آمد.

پالایشگاه جُبَیل (عملیاتی مشترک با شرکت توتال) در سال ۲۰۱۳ و نیز پالایشگاه ینبو در سال ۲۰۱۴ (در عملیاتی مشترک با شرکت سینوپک) به بهره برداری رسیدند. هرکدام توانایی تولید ۴۰۰ هزار بشکه در روز را دارند. پالایشگاه جازان که ظرفیتی تولیدی برابر یک سوم ۴۰۰ هزار بشکه در روز را دارد در حال حاضر در دست احداث است.

کشور های کویت و امارات هریک در حال ساخت پالایشگاه هایی با ظرفیت یک میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۲۰ هستند. مانند تمام پروژه های عظیم، این پالایشگاه ها با مشکلات فنی حین ساخت مواجه شده اند و تاخیر زیادی در بهره برداری خواهند داشت اما این مشکلات و تاخیر در بهره برداری ها در مقایسه با آنچه در آمریکا در حال وقوع است و از سال ۱۹۷۰ پالایشگاه جدیدی احداث نشده است، نا چیز به شمار می آید.

رشد چشمگیر صنعت پالایش در خلیج فارس بدین معنی است که قیمت نفت چه بالا باشد و چه پایین، شرکتهای ارمکو سعودی، پتروشیمی کویت، و نیز شرکت نفت ملی ابوظبی، پول بدست خواهند آورد. با کاهش قیمت نفت خام که به معنای افزایش نرخ تولید است این کشورها می توانند بازار جهانی نفت خام و همچنین پتروشیمی را در دست بگیرند.

علاوه بر این، کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز می توانند محصولات پتروشیمی خود را با قیمتی نسبتاً گران تر از نفت خام بفروشند زیرا در درجه اول، صنعت پالایش در جهان به اندازه صنعت استخراج و تولید نفت خام گسترش یافته نیست و در درجه دوم، سیاست های آمریکا، این کشور را از مواد خام اشباع کرده و آن را به صنعت پتروشیمی وابسته ساخته است.

منع صادرات نفت خام ما، همراه با صنعت پالایشگاهی راکد، به اشباع نفت خام و کمبود ظرفیت پالایش کشورمان دامن زده است. این به آن معنی است که تولید مواد پتروشیمی برای کشورهای حاشیه خلیج فارس بسیار سودآورتر از صادرات نفت خام است.

کاهش قیمت نفت در زمان مناسبی برای عربستان سعودی اتفاق افتاد؛ درست بعد از افزایش ظرفیت پالایش این کشور. البته با توجه به نفوذ عربستان سعودی در اوپک و تصمیم اوپک مبنی بر استخراج نفت در پاییز گذشته این مسئله امر غیر منتظره ای نیز نبود. سوالی که سرمایه گذاران باید آن را مورد ملاحظه قرار دهند این است که آیا اوپک برای ادامۀ تأمین نفت خام برای پالایشگاه های کشورهای عضو این سازمان سیاست پایین نگه داشتن قیمت نفت خام را ادامه می دهد یا خیر.