گلایه‌های بخش خصوصی نتیجه می‌دهد؟

نشست سه روز تجارت کود کشورهای D8 در کیش در حالی برگزار شد که فعالان بخش خصوصی شرکت کننده در آن ،از انحصار شدید دولتی در تجارت و تولید کود گلایه داشتند، اما با این وجود کشورهای ترکیه، نیجریه و مالزی نیز می خواهند این محصولات را از ایران وارد کنند.

به گزارش خبرنگار پترو تحلیل، اهمیت نخستین گردهمایی بخش خصوصی تجارت کود کشورهای دی ۸ در کیش در شرایطی افزایش یافته و توجه زیادی را به خود جلب کرده که ایران یکی از کشورهای تولیدکننده کود در جهان به شمار می‌رود و در سال‌های اخیر توانسته با راه‌اندازی مجتمع‌های پتروشیمی و فعال‌سازی واحدهای تولیدی بخش خصوصی، قسمت عمده‌ای از انواع کودهای مورد نیاز کشور را تولید کند.

همزمان با نشست تجارت D8، مرکز پژوهش های مجلس اخیراً گزارش جدیدی با عنوان «وضعیت تولید و تامین انواع کود در کشور» منتشر کرده که با انتقاداتی نسبت به سیاست های دولت همراه شده است، این در شرایطی است که عبدالحسین بیات مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز تاکید کرده پس از تامین کامل کود اوره بخش کشاورزی داخلی، ۲٫۲میلیون تن کود اوره مازاد بر نیاز کشور صادر می شود.

البته نشست D8 در خصوص تجارت کود با حاشیه هایی نیز همراه بود که بیشترین حاشیه آن موضوع مربوط به مشکلات دولت و گلایه مندی شدید از وزارت جهاد کشاورزی برای واردات کود بوده است. براساس گفته مطلعان، به دنبال مشکلات دولت برای واردات کود، شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی نفت اقدام به واردات کود شیمیایی می کند اما این کودها به دلایل متعدد در انبارها تاکنون دپو شده است.

تشکیل کنسرسیوم تجارت کود کشورهای عضو D8

ماجرا از اینجا شروع می شود که در سال‌های گذشته در مجموع تجارت کود در اختیار دولت بود؛ اما به دنبال تحریم‌ها و مشکلات نقل و انتقاد کود، بخش خصوصی وارد ماجرای واردات کود شد. این در حالی است که برای واردات کود توسط شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی نفت، ۴۰۰ میلیون دلار بودجه تعیین شده بود اما تا پایان سپتامبر ۲۰۱۲ میلادی، ۱۱۰ هزار تن کود وارد بنادر کشور شد.

با گذشت چندین ماه، این کود در بازار توزیع نشد و با این بهانه که سیستم واردات خارج از چارچوب‌های گذشته دولتی بوده است از توزیع آن خودداری می‌شود. وزارت جهاد کشاورزی مطابق قرارداد منعقد شده متعهد بود نسبت به توزیع این کودها در بازار اقدام کند؛ اما متاسفانه با پیگیری‌های متعدد، کودها همچنان در بنادر و در انبارها نگهداری می‌شوند. این در شرایطی است که بنا بر گفته مسئولان، اولین محموله از کشور چین وارد شده که میزان آن ۶۵ میلیون دلار بوده است؛ اما در مراحل بعد مقرر بود از کشورهای دیگر کود خریداری شود.

کارشناسان بر این باورند در حال حاضر ظرفیت تولید کود در کشور ۶ تا ۷ میلیون تن است و سرمایه‌گذاری‌های مناسبی در کود فسفاته انجام شده است، اما سال آینده با شرایط فعلی، کشور به شدت با کمبود کود برای تولید و کشاورزی مواجه خواهد شد.

حسین زمانی نماینده وزارت جهاد کشاورزی در کارگروه تجارت کود گروه D8‌ با اشاره به اینکه برای حل مشکلات تجارت کود از طرف دولت پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم تجارت کود کشورهای عضو D8 در این نشست بررسی و پیگیری شد، تاکید کرد: توافقنامه‌ای آماده شده کشورمان خوشبختانه با تغییراتی جزیی به امضای حاضران رسید.

زمانی، در خصوص نشست برگزار شده اظهار کرد: سه کشور مالزی، ترکیه و نیجریه از جمله حاضران در اجلاس جزیره کیش بودند که این کشورها نمایندگانی در بخش دولتی، اتحادیه‌ها و بخش خصوصی به اجلاس فرستاده بودند و تأیید مصوبات توسط سایر کشورهای عضو D8 که حاضر نبودند گرفته خواهد شد.

به گفته زمانی، ایران به دنبال این بوده که اعضای D8 در بحث کلان تجارت کود که ارزش دلاری زیادی نیز دارد با یکدیگر تعامل و همکاری داشته باشند.

در این نشست که در سه روز با پانل های تخصصی با محوریت تجارت کود برگزار شد، نمایندگان حاضر در روز اول درباره وضعیت تجارت کود اوره به ارائه گزارش‌هایی پرداختند و وضعیت تجارت این نوع کود بررسی شد. کشور مالزی طرح ویژه‌ای درباره کسب و کار کود با جزئیات ، نحوه عملیات اجرایی و مالی ارائه کرد و اعضا انجمن کود D8 را با عنوان D8FA تشکیل دادند تا از این پس تجارت کود و سرمایه‌گذاری‌های مشترک اعضا تحت این برند انجام شود.

همچنین در روز دوم ایران نیز تفاهم‌نامه ای را پیشنهاد کرد که مورد پذیرش قرار گرفت و قرار شد فعالان بخش کود کشاورزی کشورها اعم از بخش تولید، توزیع و تجارت تشویق شوند تا در این زمینه با یکدیگر تعامل و همکاری داشته باشند و از این پس ۱۵ تا ۲۰ درصد تجارت خارجی کود را بین یکدیگر داشته باشند. براساس توافق نامه صورت گرفته تبیین شد کشورهای عضو، انجمن کود را بین خود تشکیل دهند و تا ۱۰اردیبهشت نمایندگان خود را به این انجمن معرفی کنند.

نماینده وزارت جهاد کشاورزی در کارگروه تجارت کود گروه D8‌ با بیان اینکه کشور ترکیه پذیرفت نشست انجمن تجارت کود کشورهای D8 را تا ۶ ماه آینده در استانبول برگزار کند، افزود: کشورهای D8 در قالب این انجمن با هم ارتباط خواهند داشت و اقدامات اولیه در جهت رسیدن به کنسرسیوم تولید و تجارت کود را دنبال خواهند کرد.

حسین زمانی تصریح کرد: آنچه مایه خوشحالی است این است که انجمن کود اولین اقدام عملی کشورهای عضو D8 است که به یک مجموعه تجاری منجر و اهداف مشخصی را دنبال می‌کند.

همچنین در پایان مقرر شد، سایت www.D8tc.com به عنوان سایت رسمی انجمن کود D8 معرفی شود، وظیفه این سایت نیز اطلاع‌رسانی درباره نشست است و پس از پایان نشست، تبدیل به سایت رسمی تجارت کود D8 شد و اعضای این گروه در این سایت دسترسی به اطلاعات یکدیگر را خواهند داشت.

براساس گفته کارشناسان این نشست می تواند فرصتی باشد که مورد استقبال فعالان بخش تولید و تجارت کشاورزی قرار گیرد و در برداشتن گام های توسعه موثر باشد.

درخواست‌های بخش خصوصی حاضر در اجلاس D8

اما نشست D8 دستاوردهایی را در کنار ناهماهنگی های سه وزارت خانه دولتی در خصوص تجارت کود به همراه داشت و آن گلایه مندی ها و درخوسات های بخش خصوصی از دولتی ها بود. ناصر دارایی‌پور نماینده بخش خصوصی و نماینده شرکت سرمایه گذاری صندوق نفت در این نشست با بیان اینکه تقاضای ما این است که بخشی از یارانه دولتی صرف تولید و بهره‌وری از معادن شود، تاکید کرد: بخش خصوصی در بخش کودهای آلی و زیستی علاقه مند است به این صنعت توجه شود. به اعتقاد وی، در حال حاضر شبکه توزیع کود مناسب وجود ندارد، به همین خاطر بخش خصوصی با درخواست از دولت امیدوار است بتواند وارد شبکه توزیع کود شود.

دارایی پور دبیر همایش تجارت کود بخش خصوصی گروه D8 با بیان اینکه در حال حاضر کود به صورت تک عنصری میان کشاورزان توزیع می‌شود، تصریح کرد: باید سازمان‌هایی وجود داشته باشد که کود شیمیایی را با توجه به ویژگی‌های خاص تجزیه و تحلیل کرده و به دست کشاورزان برسانند؛ در واقع این مشکلاتی است که وجود دارد و قرار شد بخش خصوصی آنرا پیگیری کند.

دارایی‌پور در پایان تاکید کرده بدون توسعه و صنعت کود محال است کشاورزی رشد کند.

همایش D8 به پیشرفت مصرف بهتر کودهای زیستی و آلی کمک می کند

عضو هیئت مدیره فرآورده‌های آلی و زیستی ایران از دیگر افرادی است که نسبت به برگزاری این نشست خوش بین بود، وی تاکید می کند کشورهای ترکیه، نیجریه و مالزی درخواست کردند این محصولات را از ایران وارد کنند. در واقع در سال ۲۰۰۸ در نشست سران گروه D8 قرار شده بود که کنسرسیوم تجارت کود با محوریت بخش خصوصی برگزار شود.

سیامک علیزاده در این باره گفته که وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران با همکاری وزارت نفت و جهاد کشاورزی این همایش سه‌روزه را در کیش برگزار کرد، به‌طوری‌که رئیس همایش، نماینده تام‌الاختیار وزارت نفت در کنسرسیوم تجارت کود کشورهای D8 بود.

وی خاطرنشان کرد: دو نفر نیز از نمایندگان وزارت جهاد کشاورزی ازجمله نماینده تولیدات گیاهی و معاونت آب و خاک در این همایش شرکت داشتند که روز دوشنبه هفته جاری این همایش با موفقیت به پایان رسید.

این در حالی است که فعالان بخش کشاورزی دلایل متعددی برای مشکلات کود برمی شمرند که می توان به عدم امکان دسترسی سهل الوصول به این نوع کودها عمدتا متاثر از عدم تامین و تدارک کودهای مورد نیاز به لحاظ کاهش سقف یارانه های تخصیصی، افزایش قیمت های جهانی کود شیمیایی و مشکلات مالی شرکت خدمات حمایتی برای خرید و تدارک به موقع کودهای شیمیایی اشاره کرد.

انتقادات مجلس از وضعیت کود

براساس گزارش اخیر مجلس، در شرایط فعلی میزان اوره مورد نیاز در بخش کشاورزی و صنایع پایین دستی حدود ۲ میلیون تن در سال برآورد می‌شود؛ در حالی که میزان اوره تولیدی مجتمع‌های پتروشیمی بیش از رقم مذکور است و به این صورت علاوه بر خودکفایی و تامین اوره مورد نیاز کشور، مازاد اوره تولیدی مجتمع‌های عملیاتی به بازارهای جهانی صادر می‌شود. در واقع میزان تولید کودهای فسفاته به دلایلی از قبیل مشکلات کمی و کیفی منابع داخلی تامین‌کننده خاک فسفات، مشکلات مربوط به واردات خاک فسفات و اسید فسفریک از خارج و همچنین نحوه قیمت‌گذاری کودهای فسفاته، با محدودیت مواجه شده است. هم اکنون در زمینه کودهای فسفاته ایران همچنان واردکننده این قبیل کودها است. توجه و تمرکز بر دستیابی به دانش فنی استفاده از خاک فسفات داخلی برای تهیه انواع کودهای فسفاته شیمیایی، آلی و زیستی می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد.

میزان تولید کودهای پتاسه در ایران نیز بسیار کمتر از نیاز کشور است که در این زمینه و چگونگی استفاده از شورآب‌های موجود در کشور و تولید کود پتاسه باید توجه بیشتری صورت گیرد. پتانسیل بسیار بالای تولید گوگرد در واحدهای پتروشیمی باید مورد توجه قرار گیرد و در خصوص تولید کودهای گوگردی برنامه‌ریزی مناسبی اجرا شود. همچنین پتانسیل تولید کود اوره پوشش‌دار با گوگرد در ایران وجود دارد که در صورت نیاز قادر به تولید صنعتی خواهد بود.

وجود متخصصین ارزشمند در زمینه تولید کودهای بیولوژیک در کشور امکان تولید و عرضه این محصول را فراهم کرده است. با توجه به سیاست‌های دولت در بخش کشاورزی و توسعه مصرف کودهای آلی و زیستی، توجه بیشتر به این مهم می‌تواند با توجه به پتانسیل‌های موجود ایران را در این زمینه خودکفا سازد.

حال به توجه به گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس که نشان می‌دهد: "دست کم ۳۳ درصد افزایش تولید مواد غذایی در ۳ دهه گذشته در جهان مرهون مصرف کودهای شیمیایی بوده است" باید منتظر نشست و دید که آیا همایش اخیر D8 می تواند در پیشرفت هر چه بهتر کمی و کیفی تولید کودهای آلی و زیستی و همچنین مصرف آنها به جای مواد شیمیایی در کشور مؤثر باشد یا اینکه درخواست های بخش خصوصی تنها در حد گلایه باقی خواهد ماند؟