کد خبر :
36591
چالش ساخت پالایشگاه ها
پتروتحلیل- علی علامه راد: پیرو اظهار نظر آقای دکتر قدوسی در خصوص ضرورت بحث کارشناسی برای ساخت پالایشگاه در ایران و مباحثه آقای دکتر دارابی با ایشان به صورت رفت و برگشتی به نظرم بیان چند نکته زیر خالی از لطف نیست:
- آغاز مباحث کارشناسی در زوایای مختلف اعم از مالی- اقتصادی و استراتژیک در خصوص طرح ها و پروژه های ملی که جهت گیری آتی کشور را شکل می دهد، به فال نیک گرفته و زحمت این دو بزرگوار را باید قدر دانست. امید است در خصوص تمامی پروژه های ملی نیز در آینده شاهد مباحث دقیق کارشناسی باشیم.
- آقای دارابی معزز در نوشته " پاسخ هایی به مخالفان پالایشگاه سازی" در خصوص غیر اشتغال زا بودن صنعت پالایشگاه در جواب بنده فرموده اند که اشتغال زایی صنعت پالایشگاه را علاوه بر اشتغال مستقیم باید با اشتغال در زمان ساخت و اشتغال غیر مستقیم در نظر گرفت.
- مصرف داخلی فرآورده های نفتی به خصوص بنزین، و لزوم تامین داخلی آن ها از دیگر دلایلی است که طرفداران سرمایه گذاری در پالایشگاه ها مطرح می کنند. با بهینه سازی مصرف خودرو ها و به ثمر رسیدن برنامه پالایشگاه های موجود برای اصلاح روند تولید که منجر به رشد تولید بنزین و گازوئیل در مقابل کاهش تولید قیر و نفت کوره می شود همچنین بهره برداری از ۳ فاز نفت ستاره خلیج فارس به نظر نمی رسد در ۱۰ سال آتی کشور ما دیگر نیازی به واردات بنزین داشته باشد، حال فرض کنید باز هم در سال های آتی نیازمند واردات باشیم، ایراد این موضوع در چیست؟ آیا حداقل استراتژیک برای بنزین صد درصد است که می باید تمام مصرف آن در داخل تولید شود؟ در دنیای امروز تقریبا هیچ کالایی برای هیچ کشوری وجود ندارد که حداقل استراتژیک آن صد در صد باشد و حاکمیت برای تامین امنیت شهروندانش -بدور از نگاه اقتصادی- به دنبال تامین داخلی آن به صورت کامل باشد.
- آقای دکتر دارابی در پاسخ به آقای دکتر قدوسی فرموده اند "سود آوری پالایشگاه در قیمتهای کمتر نفت خام به مراتب بیش از قیمت بالا نفت است در واقع در هنگام کاهش بهای نفت خام مجموع ارزش فرآورده های نفتی به میزان کمتری از نفت خام کاهش می یابد.در این شرایط صرف پالایشگاه داری افزایش می یابد" طبق حافظه بنده چنین چیزی نبوده است و اتفاقا روند قیمت نفت با Crack Spreadرابطه مستقیم دارد، این موضوع به راحتی با یک برآورد Ols قابل رد و اثبات است. از نظر منطقی نیز بعید به نظر می رسد برای نمونه ارزش افزوده پالایش در قیمت نفت ۱۰۰ دلاری ۱۰ درصد برابر با ۱۰ دلار باشد و در قیمت نفت ۵۰ برابر با بیش از ۱۰ دلار و بالای ۲۰ درصد باشد.
- به نظر غالب کارشناسان بین المللی و خود آقای دکتر دارابی ما اکنون در دوران پسا کربن قرار داریم و مصرف فرآورده های پالایشی همچون بنزین و گازوئیل با گذشت زمان و رشد فن آوری رو به کاهش است در این صورت افزایش Crack Spread منطقی به نظر نمی رسد چرا که افت قیمت نفت هم بیشتر به دلیل کم شدن تقاضا برای نفت و گازوئیل است.
- در بررسی هایی که به جهت قابل توجیه بودن یا غیرقابل توجیه بودن ایجاد پالایشگاه ها انجام می گیرد هزینه های زیست محیطی که متاسفانه در ایران کمتر محاسبه می شود باید در نظر داشت.
- عموما بیان می شود که ایجاد پالایشگاه چرا در سایر کشورها به صرفه است ولی در ایران به صرفه نیست؟ برای پاسخ به این سوال باید چند نکته را مدنظر قرار داد:
- تفاوت اصلی اقتصادی بودن ساخت پالایشگاه در سایر کشورها و غیر اقتصادی بودن آن در ایران به تفاوت قابل ملاحظه هزینه پول در کشور ما (در حدود ۲۵ درصد) نسبت به این هزینه در سایر کشورها ( کمتر از ۵ درصد) می باشد.
- همان گونه که جناب دکتر دارابی فرموده اند گردش مالی بالای این صنعت در سایر کشورها - با ساختار بخش نفت متفاوت شان نسبت به ساختار صنعت نفت در ایران- یکی از مهم ترین دلایل جذابیت این صنعت در آن کشور ها است. در کشور ما فروشنده نفت و خریدار محصولات عمده پالایشی هر دو از محموعه وزارت نفت می باشند در نتیجه گردش مالی واقعی اصلا در این صنعت وجود ندارد که بتواند از دلایل جذاب بودن این صنعت باشد.
- در سایر کشورها پیمانکار سازنده طرح طبق قراردادهای EPCF تامین مالی را هم برعهده دارد که سودش را در بخش پیمانکاری( EPC) می برد و ممکن است در بخش تامین مالی حتی متضرر شود ولی در کشور ما نه چنین ساختاری موجود است و نه امکان بهره برداری از بخش مالی بین المللی به راحتی فراهم است.
- زمان ساخت هم موضوع قابل توجهی است که در اقتصادی بودن یا به صرفه نبودن، تاثیر شگرف دارد تجربه طرح های عمرانی در کشورما نشان می دهد ما چندان در این عرصه موفق نبودیم، نفت ستاره خلیج فارس، پالایشگاه بندرعباس، طرح های بهینه سازی پالایشگاه ها و ... نشان می دهد که پروژه های ۴-۲ ساله در سایر کشورها در کشور ما بیش از ۱۰ سال زمان می برد.
- تا حدود سال ۲۰۰۰ میلادی در حدود ۲۰ سال بجز پالایشگاه بندرعباس در ایران هیچ پالایشگاه در سطح جهانی ساخته نشده که علت آن را می توان غیر اقتصادی بودن ایجاد آن دانست.
- به نظر می رسد که کم کردن سرمایه گذاری در بخش انرژی ( البته نه صرفه جویی انرژی) و سرمایه گذاری در سایر بخش ها می تواند در بلندمدت تنوع منابع درآمدی کشور را سامان دهد تا سهم درآمد های پر نوسان نفتی را کم کند و ایران را از این وابستگی رها نماید که خوشبختانه اصل خردورزی ای که منجر به ایجاد صندوق توسعه ملی پیرو دستور رهبری - در کلیات برنامه پنجم توسعه شد-در این راستا بوده است.
