صنعت پالایشگاه نیازمند رگولاتوری

پتروتحلیل-همایون دارابی: 1-طرحی تحت عنوان ایجاد صندوق سرمایه گذاری پالایشی ایران اخیرا منتشر شده است در این طرح مقرر شده است ابتدای یک صندوق قابل معامله ETF با دارندگی یونیتهای ممتاز پخش و پالایش یکماه در بورس پذیره نویسی شود و هر فرد حقیقی 2میلیون تومان بتواند از واحد های این صندوق را خریداری کرده و پس از جمع شدن پول در این صندوق سهام شش پالایشگاه بورسی –تهران،اصفهان،شیراز،تبریز،لاوان و بندرعباس –به قیمت میانگین یک ماهه قبل از واگذاری منهای 20درصد به این صندوق واگذار شود و صندوق 15درصد تخفیف را به خریداران حقیقی و 5درصد را صرف بازارگردانی صندوق بنماید.

2-آنچه در این طرح مورد سوال اولیه است هدف از اجرای این طرح است به نظر می رسد هدف از این طرح تامین منابع مالی برای پخش و پالایش بدون واگذاری مالکیت این پالایشگاهها است نحوه طراحی این طرح هم به گونه ای است که اولا هر مقدار سهام به این صندوق تزریق شود همچنان مدیریت پالایشگاهها با پخش و پالایش باقی باشد و دوم طرف مالکیت صندوق بیشتر افراد حقیقی خواهند بود که با اتکا به تخفیف ارایه شده به خرید بپردازند هر چند که در نهایت حتی اگر یک میلیون نفر نیز مشارکت کنند-که فرض خوش بینانه ای است- از ارزش کل صنعت پالایشگاهی رقم خاصی نخواهد شد.

3-شانس استقبال سهامداران حقیقی از این طرح به میزان زیادی پایین است مهمترین دلیل این امر خاطره نامناسب سال 93است در سال 93با برقراری دولت جدید و حضور مهندس زنگنه در وزارت نفت،کلیه طرحهای خصوصی سازی در پالایشگاهها متوقف شده و راه خصوصی سازی با دنده معکوس دولت مواجه شد این امر با تغییر در صورتهای مالی پالایشگاهها و از بین بردن سود آنها محقق شد همین امرو به توقف نمادهای پالایشگاهی نظیر اصفهان از سال اسفند سال 92 و بقیه پالایشگاهها از تیرماه 93 شد تا در روز 26اسفند ماه 93بازگشایی نمادها زیان سنگینی را به سهامداران حقیقی وارد ساخت این زیان برای سهامداران پالایشگاه تبریز 43درصد،اصفهان 66.8درصد ،بندرعباس 49.4درصد،لاوان58درصد و سهامداران پالایشگاه شیراز 49درصد زیان را در یک روز تجربه کردند مساله ای که از ذهن سهامداران پاک نشده است.

4-از زمان شروع خصوصی سازی پالایشگاهها مشکلات این صنعت همچنان ادامه دارد نبود یک رگولاتوری که بتواند روابط میان شرکت ملی نفت و پالایشگاهها را قانونمند بسازد بزرگترین کمبودی است که باعث می شود سلیقه مدیر مهمترین موضوع در تعیین فروش و سود پالایشگاه است و همین امر باعث رویکردانی سرمایه گذاران از این گروه است.متاسفانه پالایشگاهها بدون مدیریت مستقل و فعالیتهای متناسب با خواست سهامداران بورس نمی توانند برای مدت طولانی سهامداران را با خود داشته باشند.

5-پالایشگاههای ایران به شدت فرسوده اند و تحت مدیریت دولتی از کارایی آنها کاسته است عدم وجود مدیریت مستقل و حتی در مواردی نبود حسابداری مستقل سبب می شود که سودهای قابل تصور برای این پالایشگاهها نظیر صادرات راهی بخش دولتی نظیر پخش و پالایش شود و این شرکتها نتوانند مستقیما صادرات داشته باشند بدون درآمد مناسب بازسازی پالایشگاهها غیر ممکن است و سلسله فرسودگی پالایشگاهها همچنان ادامه می یابد.بازسازی پالایشگاهها در ایران و فعالیت اقتصادی آنها وابسته به قطع ارتباط مدیریتی آنها با کسانی است که پالایشگاهها را به وضعیت کنونی رسانده اند.

6-با کنار هم گذاشتن مشکلات از جمله نبود رگولاتوری و اراده مستقل مدیریتی می تواند نتیجه گرفت که موضوع راه اندازی صندوق صنعت پالایشی ایران نمی تواند به نتیجه ای مطلوب منجر شود چرا که با نبود مزیت اقتصادی قابل اتکا،سهامداران حقیقی به سرعت اقدام به فروش یوینتهای صندوق در اولین فرصت ممکن نموده-حتی اگر محدودیت فروشی برای آنها لحاظ شود-و صندوق نیز که پول خرید سهام را به دولت پرداخته است ناچار به فروش سهام در بازار برای هزینه ابطال واحدها است و در نتیجه میزان فروش سهام به افت قیمت سهام پالایشگاهها منجر شده و این چرخه میزان ابطال صندوق را بیشتر می کند و این چرخه تا خالی شدن صندوق ادامه می یابد.

7-بهترین راهکار برای مقطع کنونی راه اندازی رگولاتوری، استقلال بخشی به مدیریت پالایشگاهها،اجازه انجام صادرات و واردات مستقل و کسب درآمد اقتصادی و در نهایت واگذاری کامل سهام دولت در پالایشگاهها  و بسنده کردن دولت به بخش بالا دستی در مقطع کنونی و ایفای نقش تنظیم کننده به جای مالک است که می تواند زمینه خرید تمام سهام دولت در پالایشگاهها و سرمایه گذاری بخش خصوصی در بازسازی پالایشگاهها را ایجاد کند.بدون این اقدامات روند کنونی ادامه یافته و سرمایه گذاران با اتکا به آنچه در گذشته رخ داده است از این صنعت دوری خواهند کرد.