چشم‌انداز شرکت‌های نفتی ایران هیچ هم‌خوانی با وضعیت همتایان بین‌المللی‌شان ندارد؛
شرکت‌های نفتی ایران عامل محرک بورس بسوی زدن رکورد، علیرغم چشم‌انداز تاریک اقتصادی
پتروتحلیل-بحران ویروس کرونا، شوک قیمت نفت، و تحریم‌های فلج‌کننده ایالات متحده بر بخش‌های انرژی و بانکی ایران، اقتصاد این کشور را به زانو درآورده است. بااین‌حال، بازار بورس تهران در میان شاخص‌های سرمایه جهان شاهد یکی از بهترین عملکردها بوده است.
شاخص کل بازار بورس تهران (TEDPIX) از آغاز سال جاری برمبنای واحد پول محلی و به لطف بالا رفتن نفس‌گیر قیمت‌ها در شرکت‌های نفتی، پالایشگاه‌ها، و صنایع پتروشیمی (یک سوم 30 شرکت برتر بورس تهران را تشکیل می‌دهند)، 330 درصد افزایش یافته است.
اگرچه، این صعود پرشیب، ارتباط چندانی با وجود اطمینان و اعتماد به آینده کشور ندارد. بلکه، بازتابی است از وقایع ونزوئلا و زیمباوه که شاخص‌هایشان در میان اوج‌گیری تورم و کنترل سرمایه، برمبنای محاسبات داخلی‌شان 400 درصد صعود کرده‌اند.
به گفته حسنین مالک، مدیر تحقیقات سرمایه در Tellimer، «رشد بازار سهام در ایران نباید به‌عنوان علامتی مبنی بر ثبات اقتصادی دیده شود، بلکه می‌بایست به‌عنوان بازتابی از ابرتورم و سرمایه محصور شده تلقی شود؛ چیزی بیشتر مشابه زیمباوه، و نه روسیه و عربستان سعودی.»
وی افزود: «ثروت محلی به منظور حفظ ارزش سرمایه بدنبال مأمن و پناهگاه هستند.»
بخش عمده این رشد از سوی شرکت‌های انرژی می‌آید که منبع اصلی درآمد ارزی برای این کشور هستند و این امر، بخش انرژی را نسبت دیگر بخش‌ها در موقعیت قوی‌تری قرار می‌دهد.
از آغاز سال جاری پالایشگاه نفت اصفهان 500 درصد، پالایشگاه تهران 450 درصد، و پالایشگاه بندرعباس 250 درصد افزایش ارزش سهام را تجربه کرده‌اند.
چشم‌انداز شرکت‌های نفتی ایران هیچ هم‌خوانی با وضعیت همتایان بین‌المللی‌شان ندارد؛ درحالی‌که پالایشگاه‌ها در آسیا و آمریکای شمالی به سبب وضعیت نامشخص بهبود تقاضای سوخت در حال تعطیلی دائم واحدهای فراوری‌شان هستند.
ارزش سهام پالایشگاه‌های آمریکایی ماراتن پترولیوم (با نماد MPC.N) و هالی‌فرونتیر (با نماد HFC.N) از آغاز سال جاری نصف شده است.
در تابستان جاری، تهران تصمیم گرفت تا مقداری از سهامش در پالایشگاه‌ها شامل پالایشگاه اصفهان، پالایشگاه تهران، پالایشگاه بندرعباس به فروش برساند. اگرچه، بوجود آمدن تأخیر به سبب وقوع اختلاف میان وزارت‌خانه‌ها، موجب شده است در دو هفته اخیر بورس از رکورد صعودی خود عقب‌نشینی کند.
آرش سفری، معامله‌کننده در بازار بورس تهران، گفت: «دولت نمی‌خواهد سهامش را ارزان بفروشد.»
دولت با فروش بخشی از سهامش بدنبال این است تا از بیشتر شدن کسری بودجه خود بخاطر تحریم‌های نفتی جلوگیری کند.
بسیاری از معامله‌کنندگان پول‌هایشان را در پالایشگاه‌ها و شرکت‌های پتروشیمی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، و در واقع شرط بسته‌اند که صادرات نفت یک روز مجدداً شاهد رشد خواهد بود و قیمت نفت افزایش خواهد یافت. برخی به قیمت نفت امید دارند (در سال جاری در حدود 30 درصد کاهش یافته و هم‌اکنون حول رقم 45 دلار در هر بشکه قرار دارد) تا در ماه‌های آتی به کانال 70 دلاری بازگردد.
یک معامله‌کننده محصولات نفتی به شرط افشا نشدن نامش گفت: «پالایشگاه‌هایی که بیشتر در معرض صادرات هستند، از افزایش ارزش سهام و کاهش ارزش ریال، بیشتر منتفع شدند.»
عوامل محرک داخلی
شبکه تارعنکبوتی پیچیده‌ای از محدودیت‌ها و تحریم‌ها، موجب شده است بازار بورس ایران به عرصه‌ای تقریباً اختصاصی برای سرمایه‌گذاران داخلی تبدیل شود. در این میان، فشارهای مربوط به افزایش قیمت‌ها، سرمایه‌گذاران خرد را تشویق کرده است تا نقدینگی‌شان را وارد بورس کنند.
یک سخنگوی بازار بورس تهران به رویترز گفت: «تورم، یا دقیق‌تر بگوییم، انتظار تورم، عامل اصلی رشد شاخص بازار بورس تهران است.»
وی افزود: «خوشبختانه یا شوربختانه، اقتصاد ایران از گذشته با تحریم‌های اقتصادی مواجه بوده که در سال‌های اخیر شدت گرفته‌اند؛ این موضوع باعث محدود شدن تأثیر اقتصاد جهانی بر اقتصاد ایران شده است.»
طبق آمار رسمی ایران، تورم در ماه جولای در رقم 27 درصد قرار داشته است. صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند که ممکن است این رقم تا پایان سال از 34 درصد عبور کند. از 1 ژانویه ارزش ریال ایران نسبت به دلار 70 درصد کاهش یافته است.
اسفندیار بتمن‌قلیچ، مؤسس بورس و بازار (اندیشکده متمرکز بر اقتصاد ایران) گفت: «بسیاری از سرمایه‌ای که روانه بازار بورس شده، پولی است که در غیر این صورت از ایران خارج می‌شد، اما اکنون ایرانیان برای پیدا کردن راه‌های بردن سرمایه‌شان به خارج از کشور با سختی‌های بیشتری مواجه هستند.»
رهبران مذهبی نیز مردم معمولی را تشویق کرده‌اند تا به منظور پیشرفت اقتصاد کشور در بورس سرمایه‌گذاری کنند.
درحالی‌که تحلیل‌گران و معامله‌کنندگان، از وجود حباب در بورس هشدار می‌دهند، رئیس جمهور حسن روحانی، سیر صعودی بی‌سابقه بورس را نشانه مقاومت اقتصادی در برابر تحریم‌های ایالات متحده اعلام کرده است.
روحانی در آوریل گفت: «همه‌شان عصبانی هستند و می‌گویند وضعیت بازارهای بورس در سراسر جهان آشفته است.» «پس چرا بورس ایران رشد می‌کند؟ بازار بورس ایران بخاطر تلاش‌های همه شرکت‌ها و فعالیت‌های اقتصادی خوب است.»|رویترز
