اقتصاد ایران آماده انقباض عمیق‌تر همزمان با تحریم‌های آمریکا و همه‌گیری کرونا

پتروتحلیل-اقتصاد ایران بواسطه تشدید تحریم‌های آمریکا که تولید و صادرات نفت این کشور را محدود می‌کنند، و همچنین افزایش آمار مبتلایان کرونا صدمات جدی دیده و انتظار می‌رود تولید ناخالص داخلی آن برای سومین سال پیاپی شاهد کاهش باشد.

طبق گزارش مؤسسه تحقیقاتی فوکس اکانامیکس مستقر در اسپانیا، پیش‌بینی افت تولید ناخالص داخلی برای سال مالی منتهی به 20 مارس 2021، می‌تواند رقم بسیار شدید 8.5 درصد باشد؛ پیش از آن‌که در سال بعد از آن روند معکوس شده و به رشد 2.7 درصدی برسد.

صندوق بین‌المللی پول، در چشم‌انداز اقتصاد جهانی ماه ژوئن خود، انقباض 6 درصدی را برای اقتصاد این کشور پیش‌بینی کرده است.

استیون ووگادو، اقتصاددان فوکس اکانامیکس در یادداشت پژوهشی خود گفت: «فعالیت اقتصادی در ماه‌های اخیر متروک بوده و تأثیر دوگانه تحریم‌های آمریکا و رشد نرخ افراد متبلا به کرونا در این کشور بر فعالیت‌ها سنگینی می‌کند.»

تورم ایران به سبب اختلال در زنجیره تأمین و سقوط ارز این کشور، ریال، از 30.4 درصد در اوت به 34.4 درصد در سپتامبر جهش داشته است.

برای واردات کالاهای حیاتی، دلار 42000 ریالی تخصیص داده می‌شود.

باتوجه به کاهش شدید ارزش ریال از زمان اعمال تحریم‌های آمریکا در 2018، مجلس ایران لایحه‌ای را در مه 2020 به تصویب رساند که طبق آن واحد ارز این کشور به تومان، معادل 10 هزار ریال، تغییر خواهد کرد.

براساس گزارش رسانه‌ها، انتظار می‌رود این تغییر واحد ارز این کشور طی دو سال صورت بپذیرد. 

به گفته فوکس اکانامیکس، تولید نفت ایران در اوت، همانند ماه پیش از آن رکورد نزولی خود را حفظ کرد؛ این در حالی است که تولید بنزین بواسطه صادرات به ونزوئلا مورد تقویت قرار گرفت.

براورد می‌شود تولید نفت در سال جاری به 1.9 میلیون بشکه در روز، معادل نصف میزان سه سال قبل، کاهش پیدا کند.

به منظور خنثی کردن بحران ارزی صادرات باید دو برابر شود

مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، به خبرگزاری ایلنا گفت که در صورتی که ایران نتواند در سال‌های آتی میزان صادرات خود را به دو برابر رقم فعلی برساند، ممکن است کشور با بحران ارز خارجی مواجه شود.

حریری همچنین گفت که درآمد نفتی در سال مالی فعلی، به سبب پایین بودن قیمت‌ها و تحریم‌های آمریکا، در بهترین حالت در حدود 5 میلیارد دلار خواهد بود.

سقوطی قابل توجه برای صنعتی که سال‌های گذشته 120 میلیارد دلاری بوده است.

ایران عضوی از کارتل نفتی اوپک است. براساس آمار اوپک، مجموع صادرات نفتی این کشور در 2019 در رقم 651 هزار بشکه در روز قرار داشته و مجموع تولید آن نیز 2.36 میلیون بشکه در روز بوده است.

ووگادو از فوکس اکانامیکس گفت: «وضعیت ضعیف سرمایه‌گذاری به بخش خصوصی غیرنفتی ضربه خواهد زد، درحالی‌که این اقتصاد نفتی از سقوط تقاضا رنج خواهد برد.»

حریری رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین گفت که پیش‌بینی می‌شود صادرات غیرنفتی ایران با کاهشی 25 درصدی نسبت به سال مالی پیشین، به 30 میلیارد دلار سقوط کند.

براساس آمار فوکس اکانامیکس، پیش‌بینی می‌شود مجموع صادرات این کشور، با تعدیل نسبت به افت 28.4 درصدی در سال پیشین، در سال مالی فعلی انقباض 16.7 درصدی را تجربه کند.

تحریم‌های آمریکا به وضعیت کلی تجارت ایران صدمه زده است، باتوجه به این‌که آلمان و دیگر کشورهای اتحادیه اروپا پاسخگوی دو سوم یا 64 درصد از کل صادرات هستند.

به گفته رسانه حکومتی ایرنا با ارجاع به آمار گمرک، در شش ماه منتهی به 20 سپتامبر سال جاری، مجموع تجارت ایران بیش از 30 میلیارد دلار بوده است.

چین با سهم 27.3 درصدی از کل صادرات ایران، بزرگ‌ترین بازار این کشور است؛ درحالی‌که طبق گزارش ایرنا، واردات از این غول آسیایی برای این مدت شش ماهه در رقم 4.3 میلیارد دلار قرار داشته است.

در اواخر سپتامبر 2020، آمریکا بطور یک‌جانبه ادعا کرد که تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران که تحت توافق هسته‌ای 2015 برداشته شده بودند، مجدداً اعمال شده‌اند.

به گزارش رویترز، از میان 15 عضو شورای امنیت، سیزده عضو ادعای آمریکا را باطل قلمداد کرده و محتمل است تعداد بسیار کمی این اقدامات را مجدداً اعمال کنند.

ایالات متحده در مه 2018 از توافق هسته‌ای با نام برنامه جامع اقدام مشترک که در 2015 بین ایران و شش قدرت جهانی (روسیه، چین، آلمان، انگلیس، فرانسه، و آمریکا) صورت گرفته بود، خارج شد.

آمار مبتلایان کرونا هنوز رو به افزایش است

ووگادو گفت: «رشد مجدد آمار مبتلایان به کووید-19 در این کشور، و برقراری محدودیت‌های محلی و قرنطینه‌های هفتگی در پاسخ به آن، وضعیت نامناسبی را برای فعالیت‌های اقتصادی در ماه‌های پایانی سال جاری رقم زده‌اند.»

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، تا 8 اکتبر، مجموع مبتلایان کرونای ایران 483844 نفر و مجموع مرگ و میر ناشی از کرونا در این کشور 27658 نفر بوده است.

ووگادو از فوکس اکانامیکس گفت: «ماهیت فرسایشی بحران سلامتی فعلی، سایه بزرگی بر افق اقتصادی افکنده است.»

این اظهارات در راستای ارزیابی بانک جهانی در آوریل 2020 است مبنی بر این‌که تأثیر طولانی مدت شیوع همه‌گیری بر بازرگانی، گردشگری، و تجارت، و همچنین افزایش هزینه‌های تولید «مهم‌ترین خطر برای ایران است.»

به گفته بانک جهانی: «تداوم پایین بودن قیمت‌های نفت و حجم صادرات (به‌عنوان مثال به سبب کاهش قابل توجه تقاضای نفت چین) در 2020 و 2021 شوک و کسری بودجه قابل ملاحظه‌ای برای ایران در پی خواهد داشت.»

نویسنده: پرل بانتیلو/آیسیس