جزئیات قرارداد جدید گازی ترکیه و آذربایجان

پتروتحلیل-آذربایجان و ترکیه به سرعت به توافق های مشترک اقتصادی دست می یابند. ترکیه خواهان متنوع شدن منابع عرضه انرژی است و آذربایجان، ترکیه را به عنوان تنها مسیر صادرات گاز به اروپا نیاز دارد.

یک سال پس از انجام مذاکرات فشرده، آذربایجان و ترکیه یک قرارداد ۳ ساله جدید فروش گاز امضا کردند‌. قرارداد پیشین دو کشور در آوریل امسال پایان یافته بود. دو کشور حاضر به ارایه جزییات بیشتر در مورد این قرارداد نشده اند.  یک‌ سال پس از جنگ ناگورنو _قره باغ و حمایت گسترده آنکارا از نیروهای آذری، رهبران باکو توانستند مناطق از دست داده خود در جنگ سه دهه پیش با ارمنی ها را باز پس بگیرند.‌ جنگی که به حنگ لوله های نفت و گاز مشهور شده است.

این دو کشور در اولویت های اقتصادی خود تفاوت هایی دارند. همچنین بازار گاز اروپا نسبت به سال ۲۰۰۱ میلادی و انعقاد قرارداد ۲۰ ساله پیشین با تغییرات زیادی روبرو شده است. براساس قرارداد پیشین، سالانه ۶.۶ میلیارد متر مکعب گاز میدان شاه دنیز از طریق خط لوله باکو_تفلیس_ارزروم‌ و از طریق گرجستان به ترکیه فروخته می شد.

دو‌ شرکت سوکار و بوتاش، مسئولیت انجام مذاکرات این قراردادها را بر عهده داشته اند. هرچند روابط نزدیک دو کشور بر سر این گفتگوها سایه افکنده است. در تابستان امسال، شایعاتی نظیر کمبود گاز آذربایجان و عدم توافق بر سر قیمت گاز صادراتی شنیده می شد. 

جان رابرتز، از اعضای ارشد شورای آتلانتیک در گفتگو با اوراسیا نت می گوید: این دو کشور به سرعت به توافق های مشترک اقتصادی دست می یابند. ترکیه خواهان متنوع شدن منابع عرضه انرژی است و آذربایجان ترکیه به عنوان تنها مسیر صادرات گاز به اروپا نیاز دارد. 

خط لوله تاناپ گاز آذربایجان را از طریق ترکیه به اروپا منتقل می کند. هزینه هنگفت این پروژه توسط باکو تامین شده است. 

در قرارداد جدید، تغییر قابل توجهی در میزان گاز صادراتی انجام نشده است. 

در تابستان امسال، با خشکسالی و گرمای بی سابقه و کمبود آب در سدهای تولید برقابی ترکیه، شاهد قطع برق در این کشور بودیم. این دو کشور چانه زنی زیادی در مورد بخش های مختلف قرارداد صدور گاز طبیعی انجام داده اند. البته شرایط سیاسی حاکم بر دو کشور نیز متفاوت بوده است در آنکارا، دولت رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه در نظرسنجی ها از محبوبیت بسیار پایینی برخوردار است. تمرکز دولت ترکیه بر انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی سال ۲۰۲۳ میلادی است. آنکارا امیدوار است با کاهش قیمت انرژی به جنگ رشد تورم و سقوط لیره برود. 

آذربایجان، در این میان وابستگی زیادی به صادرات نفت و گاز دارد. ۶۰ درصد بودجه این کشور از این محل تامین می شود. 

اما با همه گیری ویروس کرونا و سقوط قیمت نفت، شاهد کاهش این درآمدها هستیم.  در سال گذشته، تولید ناخالص داخلی آذربایجان ۴.۳ درصد کاهش یافت. اگرچه انتظار می رود تولید ناخالص داخلی این کشور بار دیگر افزایش یابد.  این موضوع روشن است که این قرارداد در پایان سال ۲۰۲۴ میلادی پایان خواهد یافت و از آن زمان، قیمت فروش گاز به ترکیه به صورت نقطه ای تعیین خواهد شد. این تغییر را باید در چارچوب تغییر در بازار جهانی گاز ارزیابی کرد. 

به یاد داشته باشید که در گذشته، قیمت فروش گاز بر اساس قیمت نفت تعیین می گردید. اما با رشد خیره کننده تولید ال ان جی و انعطاف پذیری در عرضه و تقاضای گاز بر اساس قیمت نقطه ای و عرضه و تقاضا، شاهد بهبود رقابت و توسعه این بازار هستیم.  در قراردادهای جدید فروش گاز با خط لوله شاهد تغییر در روند گذشته قیمت گذاری هستیم. در این قراردادها قیمت گاز بر اساس هاب منطقه‌ای تعیین می گردد. این تغییر می تواند منافع مشتریان را بیش از گذشته تأمین کند. 

در ماه جولای رگلاتور انرژی دولتی ترکیه مناقصه هایی برای تامین گاز روزانه بر اساس ظرفیت نقطه ای در دو خط لوله قفقاز جنوبی و تاناپ آذربایجان برگزار کرد. این اتفاق می‌تواند منافع آنکارا را بیش از گذشته و تا پایان سال ۲۰۲۴ میلادی تامین کند. 

شرکت بوتاش به عنوان وارد کننده دولتی گاز ترکیه تنها خریدار گاز در خط لوله گاز قفقاز جنوبی است و تلاش می کند تا از ظرفیت این گاز برای فروش مجدد به بازار جذاب اروپا استفاده کند. در شرایط کنونی قیمت گاز در بازار اروپا بسیار بالاست و برای تامین کنندگان از جذابیت زیادی برخوردار است. 

تاکنون بوتاش سه محموله گاز را از خط لوله قفقاز جنوبی خریداری کرده است. اما همچنان این محموله ها کمتر از ظرفیت خط لوله هستند.‌ آذربایجان به دلیل عدم دسترسی به آب های آزاد محکوم به فروش گاز و نفت خام به همسایگانش است. بدین ترتیب از قدرت چانه زنی اندکی برخوردار است. 

قرارداد جدید نیز تنها سه ساله است و به سرعت پایان خواهد یافت. گفته می شود ترکیه از تخفیف قابل توجهی در این قرارداد سود می برد. اما نمی دانیم که آیا آنکارا به خواسته های خود دست یافته است و یا خیر. مقصد نهایی گاز خط لوله تاناپ، ایتالیا است و ترکیه از تخفیف ۵ تا ۸ درصدی ترانزیت گاز سود می برد. ترکیه از سال ها پیش خواهان ایجاد خط راه آهن و شبکه خط لوله گاز به نخجوان است. هرچند تاکنون آنها پیشرفتی نداشته اند. 

ترکیه سال گذشته در آب های دریای سیاه یک میدان گازی کشف کرده و امیدوار است تا بخشی از نیاز گاز خود را از این میدان فراساحلی تامین نماید. این میدان جدید در مذاکرات با گازپروم نیز برگ برنده آنکارا خواهد بود. 

منبع: Eurasianet