پیش‌روی ایران با قرارداد 500 میلیون دلاری توسعه نفتی پارس جنوبی

پتروتحلیل-ایران در حال پیش‌روی در قرارداد 500 میلیون دلاری برای توسعه تولیدات و افزایش برداشت از لایه نفتی استراتژیک پارس جنوبی بوده که میان شرکت ملی نفت ایران، شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی ایران و یک شرکت خارجی که تا کنون به طور رسمی نام آن فاش نشده می‌باشد. مدیرعامل شرکت ملی محسن خجسته مهر گفت: «در این قرارداد برای اولین بار از حفاری‌های افقی با تکنولوژی‌های نوین در سطح بین‌المللی استفاده می‌شود و همچنین تزریق آب یکی از روش‌های ازدیاد برداشت که برای اولین بار در این میدان مورداستفاده قرار می‌گیرد.» بگفته یکی از منابع: «دو نکته اساسی که باید در رابطه با لایه نفتی پارس جنوبی متوجه شد این است که، احتمالاً دارای نفت بسیار بیشتر از آنی باشد که به طور عمومی عنوان شده و مهم‌تر این‌که اینجا همیشه برای وزارت نفت به مانند دری برای شرکت‌های خارجی بوده تا در توسعه در جریان میدان گازی پارس جنوبی مشارکت عمیق‌تری داشته باشند.» 

بخش 3700 کیلومتر مربع میدان گاز طبیعی غیرمشترک پارس جنوبی از بخش 9700 کیلومتر مربع مشترک با قطر (در قالب 6000 کیلومتر مربع میدان شمالی) دارای میزان تخمینی 14.2 تریلیون متر مکعب ذخایر گازی در محل به علاوه 18 میلیارد بشکه میعانات گازی می‌باشد. این میزان در حدود 40 درصد از ذخایر کلی گاز کشور در حدود 33.8 تریلیون متر مکعب بوده، و در حدود 60 درصد از تولیدات گاز آن می‌باشد، و براساس برنامه‌ها افزایش خواهد یافت. این امر به قدری برای آبادانی ایران و جایگاه آینده کشور در جهان مهم است که جمهوری اسلامی آن را به عنوان یک پروژه راهبردی محوری با آخرین اطلاعات دقیق مرتبط با آن به عنوان یک موضوع امنیت ملی تلقی می‌کند. 

بگفته منابع نزدیک به وزارت نفت، با این وجود، با تحلیلی جزئی از دارایی‌های نفتی و گازی اصلی کشور، به علاوه صادرات و خط لوله تحریم گریز گوریه - جاسک، ارزش خالص کنونی میدان گازی پارس جنوبی از میزان 116 میلیارد دلار تخمینی دو سال گذشته به نزدیک 150 میلیارد دلار صعود کرده است.

براساس تنها بیانیه عمومی ایران برای پروژه لایه نفتی پارس جنوبی، معاون سابق شرکت ملی نفت ایران غلامرضا منوچهری گفته است که این پروژه فرآیند پیچیده‌ای بوده که نیازمند توسعه یکپارچه است و : «ما به دنبال پیمان‌کار ذی‌صلاحی هستیم که بتواند به تولیدات متعهد شود... ما به دنبال تولیدات انباشتی هستیم.» محمد مشکین فام، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس که مسئول توسعه پارس جنوبی بوده، اوایل ماه گذشته گفت که شرکت در حال مذاکره با تعدادی از شرکت‌های ایرانی در رابطه با توسعه لایه نفتی این میدان بوده است. او اضافه کرد که این مذاکرات محرمانه هستند.

رستم قاسمی، وزیر راه و شهر سازی ایران پیش از بحث در رابطه با امکان توسعه لایه نفتی پارس جنوبی، در راس هیاتی در 26 آوریل در جهت امضای چندین توافقنامه گسترده در رابطه با زیرساخت‌های حمل و نقل و ترانزیت به ملاقات همتایان روسی خود رفت. 

بر اساس گزارش‌های داخلی ایران، این قراردادها شامل فعال‌سازی کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال به جنوب (INSTC) و توسعه همکاری‌های دریایی، هوایی و ریلی ایران و روسیه بود. بخشی از آن شامل عملیات کریدور ریلی از بندر چابهار به روسیه و الکتریکی‌سازی خط ریلی اینچه برون - گرمسار بود. 

بندر چابهار تحت قرارداد 25 ساله چین و ایران و بر اساس قراردادهای همکاری 10 ساله بین روسیه و ایران، توسط چین و روسیه به عنوان یکی از بنادر کلیدی و متعاقباً هوایی با مقاصد دوگانه تعیین شده است. خط ریلی از گرمسار در خط اصلی تهران-مشهد به اینچه برون در مرز با ترکمنستان، بخشی از مسیر ترانزیتی بوده که قزاقستان و ترکمنستان را به بندر امیرآباد در استان مازندران متصل می‌کند. در این میان، از آنجایی که فنلاند بعد از تهاجم روسیه به اوکراین تلاش خود را برای عضویت در ناتو انجام داده، شایان ذکر است که کریدور راه آهن شمال-جنوب از هلسینکی فنلاند شروع شده و از روسیه، آذربایجان، ایران و بمبئی می گذرد.

سابقاً شرکت‌های بین‌المللی نفتی اصلی که در پروژه لایه نفتی پارس جنوبی منافعی داشتند، گروه‌های مرسک دانمارک و شرکت توتال فرنسه بودند. از قضا، با توجه به دور بعدی وقایع در رابطه با میدان گازی عظیم غیرمشترک پارس جنوبی ایران، بسیاری از فعالان صنعت معتقد بودند یکی از دلایل خرید واحد نفت و گاز  Moller-Maersk توسط توتال به ارزش 7.45 میلیارد دلار، افزایش شانس این شرکت برای اجرای پروژه فاز 11 میدان پارس جنوبی با توسعه پروژه لایه نفتی پارس جنوبی پیش از آن بود. بگفته یکی از منابع ایرانی، مرسک در کنار شرکت شل تنها چند روز با دریافت پروژه لایه نفتی پارس جنوبی فاصله داشتند، تا اینکه شرکت ملی نفت ایران از خرید شرکت نروژی توسط توتال مطلع شده و از اهدای این قرارداد دست نگه داشت.

بگفته خجسته مهر، توسعه فاز دوم لایه نفتی پارس جنوبی در چارچوب قرارداد جدید بالادستی مذاکره و نهایی شده است. وی افزود: به این ترتیب، این پروژه مستلزم ارتقا و اصلاح مخزن و سکوی فرآوری موجود، تعمیرات اساسی چاه‌های موجود، حفر چاه‌های جدید شامل چاه‌های تولیدی و تزریق آب و ارزیابی، ساخت سیستم تخلیه و بارگیری نفت و تقویت سیستم تزریق آب است. 

ایران پمپاژ نفت از لایه نفتی را در مارس 2017 با تولید اولیه تنها 5000 بشکه در روز آغاز کرد که اکنون به 25000 بشکه در روز رسیده است و این بر مناطق نفتی اثبات شده لایه نفتی پارس جنوبی از جمله سروک، کژدومی و سازند داریان بالا و پایین متمرکز شده است. اگرچه تخمین‌های قبلی وزارت نفت این بوده که احتمالاً لایه نفتی پارس جنوبی دارای حدوداً 7 میلیارد بشکه نفت باشد. این تخمین اولیه رسماً به کمتر از یک میلیارد بشکه بازنگری شده است، اما به گفته منابع، این تلاشی برای به حداقل رساندن هرگونه اختلاف احتمالی با همسایه قطری بر سر مرزها و توسعه آینده سایت تلقی می شود.   

در این زمینه، پیش‌بینی می‌شود که بسیاری از ذخایر لایه نفتی در حدود 100 کیلومتری سواحل ایران، در امتداد شمال شرقی میدان الشاهین قطر در خلیج فارس قرار گیرد. با توجه به اینکه سایت در عمق حدود 67 متری آب قرار دارد، هزینه‌های عملیات (بدون احتساب هزینه‌های سرمایه‌ای) بیشتر از رقم معمول در ایران خواهد بود. با این حال، رقم معمول- 2 تا 3 دلار آمریکا به ازای هر بشکه هزینه عملیات- همراه با عراق و عربستان سعودی پایین‌ترین در جهان است، بنابراین چند دلار اضافی در هر بشکه همچنان این سایت را به طور بالقوه در میان سودآورترین سایت‌ها در جهان قرار می‌دهد، که البته به نرخ دستمزد هر بشکه‌ای که توسط وزارت نفت به شرکت‌ها داده می‌شود نیز بستگی دارد.