روند سرمایه گذاری در بخش های مختلف انرژی در جهان

یادداشت-دکتر اسدالله غلامپور*: بر اساس بررسی های صورت گرفته توسط آژانس بین المللی انرژی، در همه بخش ها، فناوری ها و مناطق مختلف جهان ، نشان می دهد که سرمایه گذاری انرژی در جهان در سال 2022 بیش از 8 درصد افزایش می یابد و به مجموع 2.4 تریلیون دلار می رسد، یعنی بسیار بالاتر از سطح قبل از ویروس کرونا. سرمایه‌گذاری در تمام بخش‌های انرژی در حال افزایش است، اما تقویت اصلی در سال‌های اخیر در بخش برق، عمدتاً در انرژی‌های تجدیدپذیر و شبکه‌ها  و افزایش هزینه‌ برای بهره‌وری مصرف نهایی حاصل شده است. سرمایه گذاری در نفت، گاز، زغال سنگ و تامین سوخت کم کربن تنها حوزه ای است که در مجموع کمتر از سطح مشاهده شده قبل از همه گیری کرونا در سال 2019 باقی مانده است. پیش بینی میشود که درآمد خالص تولیدکنندگان نفت و گاز جهان در سال 2022 دو برابر شود و به رقم بی سابقه 4 تریلیون دلار برسد.

تقریباً نیمی از 200 میلیارد دلار اضافی سرمایه‌گذاری در سال 2022 احتمالاً به جای ایجاد ظرفیت یا صرفه‌جویی انرژی اضافی، با هزینه‌های بالاتر تلف می‌شود. هزینه ها به دلیل فشارهای زنجیره تامین متعدد، بازارهای فشرده برای نیروی کار و خدمات تخصصی، و تاثیر افزایش قیمت انرژی بر مصالح ساختمانی ضروری مانند فولاد و سیمان در حال افزایش است.

این فشارهای هزینه بیشتر در عرضه سوخت قابل مشاهده است، اما بر فناوری‌های انرژی پاک نیز تأثیر می‌گذارد: پس از سال‌ها کاهش، هزینه‌های پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی بین 10 تا 20 درصد از سال 2020 افزایش یافته است. نگرانی‌ها در مورد تورم هزینه با وجود سیگنال های قوی قیمت، تمایل شرکت ها به افزایش هزینه ها را متوقف کرده است. کاهش بار هزینه مصرف کنندگان انرژی، یک اولویت فوری برای بسیاری از سیاست گذاران است: کل قبض انرژی پرداخت شده توسط مصرف کنندگان جهان احتمالاً برای اولین بار در سال 2022 به بیش از 10 تریلیون دلار خواهد رسید که بیشترین ضربه را به فقیرترین بخش های جامعه وارد می کند و دولت ها را تحت فشار قرار می دهد، بعبارت دیگر پس از چندین سال ثابت ماندن، هزینه های انرژی پاک جهانی بالاخره افزایش یافت. قیمت‌های بالا برخی از کشورها را تشویق می‌کند تا سرمایه‌گذاری در سوخت‌های فسیلی را افزایش دهند، زیرا آنها به دنبال تامین امنیت و تنوع بخشیدن به منابع تامین خود هستند. با این حال، راه‌حل‌های پایدار برای بحران امروز در تسریع انتقال انرژی پاک از طریق سرمایه‌گذاری بیشتر در بهره‌وری، برق پاک و طیف وسیعی از سوخت‌های پاک نهفته است. برای مثال، این عناصر در طرح REPowerEU اتحادیه اروپا برای کاهش اتکا به روسیه نقش اساسی دارند. راه های زیادی برای پاسخ به بحران انرژی فوری وجود دارد که می تواند راه را برای آینده ای پاک تر و امن تر هموار کند. لازم بذکر است که  بهره وری انرژی و سایر مصارف نهایی شامل هزینه های مربوط به بهره وری انرژی، انرژی های تجدیدپذیر برای استفاده نهایی و برق رسانی در بخش های ساختمان، حمل و نقل و صنعت می شود. همچنین سوخت‌های کم کربن شامل بیوانرژی مدرنِ مایع و گاز، هیدروژن کم کربن و همچنین سوخت‌های مبتنی بر هیدروژن است که هنگام استفاده مستقیماً هیچ CO2 از سوخت‌های فسیلی ساطع نمی‌کنند و همچنین هنگام تولید مقدار بسیار کمی از گاز کربنیک، منتشر می‌کنند.بررسی ها نشان میدهد که سرمایه گذاری در سوخت های فسیلی، نسبت  به سیگنال های قیمتی با تردید پاسخ داده و در واقع کشش قیمتی کمتری دارند. سرمایه گذاری در سوخت های فسیلی روند رو به افزایشی دارد، اما هنوز تقریباً 30 درصد کمتر از زمانی است که در زمان امضای توافقنامه پاریس بود. انگیزه چرخه‌ای سرمایه‌گذاری در زمان‌های قیمت‌های بالا در برخی مناطق با سیاست‌گذاری برای تنوع بخشیدن به عرضه روسیه و رسیدگی به تنش‌های بازار کوتاه‌مدت تقویت می‌شود، اما محدودیت‌هایی در پاسخگویی به قیمت‌ها وجود دارد. عدم قطعیت این موضوع زیاد است، تأمین مالی ممکن است دشوار باشد و شرکت‌ها عموماً از تعهدات سرمایه‌ای که ممکن است سال‌ها طول بکشد تا بازپرداخت آنها شروع شود، اجتناب می‌کنند.

*مدیرعامل مگا پروژه کیان