ورود شوک جهانی کالا به فاز جدید با مسئله رکود
رشد سرسام‌آور قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان و حکومت‌ها چالش‌زا است. - تکانه‌های جنگ روسیه هنوز در حال لرزاندن بازار مواد خام هستند.
پتروتحلیل-بازار کالا پس از آشفتگی عرضه و شوک‌های تورمی ناشی از حمله روسیه به اوکراین در ادامه ۲۰۲۲ نیز تحت فشار شدیدی باقی خواهد ماند. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به وضعیت مواد خام، از نفت خام و گاز طبیعی گرفته تا غلات، طلا، و سنگ آهن در باقی‌ماندۀ سال میلادی.
نیمه دوم سال حول محور سازگار شدن مصرف‌کنندگان، کسب‌وکارها، و حکومت‌ها با تکانه‌های وارد شده به جریان تولید و گردش کالا خواهد بود. یا اقتصاد جهانی می‌تواند قیمت‌های سرسام‌آور که برای حفظ عرضه محدود (به‌خصوص در حوزه انرژی) مورد نیاز است را تحمل کند، یا این‌که رشد فزاینده قیمت‌ها بواسطه رکود درمان خواهد شد.
در حوزه گاز طبیعی، کاهش عرضه از سوی روسیه، اروپا را با دورۀ دشوار تازه‌ای روبرو ساخته است. در حوزه نفت، گام بعدی اوپک بسیار حائز اهمیت است، و در حوزه غذا نیز علامت‌هایی مبنی بر تعدیل قیمت‌ها دیده می‌شود. سرنوشت بخش تحت فشار املاک و ساخت‌وساز در چین برای حوزه فلزات از اهمیت بالایی برخوردار است، و همزمان حرکت بانک مرکزی برای درهم‌کوبیدن تورم نیز مقاومت گسترده‌ای را ایجاد خواهد کرد.
زمستانی سخت
وزیر اقتصاد آلمان می‌گوید: «بااین‌که ممکن است هنوز حسش نکنیم، اما ما در بحران گاز قرار داریم.» فشار روسیه بر صادرات به اروپا، و قریب‌الوقوع بودن اوج تقاضا در زمستان جهان را با خطر کمبودی کم‌سابقه (و حتی بالاتر رفتن قیمت‌ها) روبرو خواهد کرد. کشورهای مصرف‌کننده در حال آماده شدن برای مدیریت اقتصادهایشان بدون سوخت هستند، و رقابت بین اروپا و آسیا بر سر گاز طبیعی مایع (اِل‌اِن‌جی) تشدید خواهد شد؛ که در صورت تداوم تعطیلی تأسیسات کلیدی صادراتی آمریکا وضعیت بغرنج‌تری نیز پیدا خواهد کرد.
گران شدن گاز، باعث بالا رفتن هزینه قبض خانوارها و کسب‌وکارها خواهد شد، و یک بحران تمام عیار می‌تواند باعث تعطیلی صنایع، از حوزه مواد شیمیایی گرفته تا صنعت تولید کود بشود، که این مسئله نیز بر آتش تورم جهانی خواهد افزود. آلمان در تدارک برای آغاز مرحله بعدی برنامه اضطراری خود است، و سهمیه‌بندی بنزین در سرتاسر اروپا امری کاملاً محتمل خواهد بود. در ژاپن — یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان اِل‌اِن‌جی جهان — حکومت در تلاش است تا جلوی مصرف را بگیرد و گام‌های بی‌سابقه‌ای در زمینه فراهم‌آوریِ بیشتر سوخت در نظر دارد.
آشفته‌بازار غذا
آیا بحران جهانی غذا بدترین مرحله خود را پشت سر گذاشته؟ صحبت‌های زیادی مطرح می‌شود که قیمت‌های غلات و روغن آشپزی قله را زده‌اند — و شاید قیمت‌های جهانی غذا نیز همین وضعیت را داشته باشند. عرضه بیشتری در راه است؛ گندم زمستان در نیم‌کره شمالی در حال آمدن به بازار است و گندم، ذرت، و سویای بهار نیز بعد از آن خواهد رسید. بنابراین حالا توجهات به تولید در استرالیا، برزیل و آرژانتین معطوف می‌شود. باستثنای مواردی که با ناملایمات آب و هوایی روبرو می‌شود، احتمال می‌رود که تولید شاهد رشد باشد زیرا کشاورزان در واکنش به بالا رفتن قیمت‌ها محصول بیشتری کاشته‌اند.
ذخیره جهانی در فصل پیشِ رو محدود باقی می‌ماند — و میلیون‌ها تن غلات در اوکراین محبوس شده است — اما احتمالاً به میزان قابل توجهی محدودتر نخواهد شد. برخی از محموله‌های اوکراینی در حال رسیدن به اروپا هستند، و همزمان روسیه در حال رفتن به سمت محصولات زراعی پربرداشت است. روغن پالم — پرمصرف‌ترین روغن خوراکی جهان — باتوجه به جهش صادرات از سوی اندونزی که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این محصول است، امسال شاهد افت قیمت به پایین‌ترین رقم خود بود، و همزمان قیمت‌های گندم، ذرت، و سویا نیز از قیمت‌های بالایشان ریزش کردند. قیمت‌های جهانی اغذیه هم‌اکنون نیز از رکورد تاریخی‌شان در ماه مارس سقوط کرده‌اند و احتمال ادامه ریزش قیمت‌ها نیز وجود دارد.
دو راهیِ نفت
محصولات پالایشگاهی، از بنزین گرفته تا دیزل، در حال حاضر در کانون توجهات بازار نفت قرار دارند، و سؤال بزرگی که برای نیمه دوم سال مطرح می‌شود این است که در بحبوحه جهش قیمت‌ها توانایی پایدار کردن وضعیت تقاضا وجود دارد یا خیر. پرداخت یارانه‌های سوخت همچنان کشتی مصرف‌کنندگان را شناور نگه داشته و در کنار محدودیت ظرفیت پالایشی باعث شده رشد قیمت‌های این محصولات از نفت خام نیز جلو بزند. در آمریکا جهش قیمت بنزین به گالنی ۵ دلار از منظر سیاسی توجهات زیادی را جلب کرده و باتوجه به پیش رو بودن انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره در ماه نوامبر (آبان - آذر) ممکن است این مسئله به تصمیماتی سیاسی بی‌انجامد.
در مورد حرکت بعدی نفت خام اجماع زیادی وجود ندارد، اما می‌توانیم انتظار داشته باشیم که صحبت‌های بیشتری در مورد ظرفیت و میزان حفاری اوپک و هم‌پیمانانش انجام شود — بویژه اگر قیمت‌ها بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه باقی بماند. اگرچه اِد مورس کارشناس کهنه‌کار سیتی‌گروپ باتوجه به «مقاومت قوی در برابر رشد قیمت‌ها» پیش‌بینی می‌کند که نفت خام تا سه ماه چهارم به کانال ۸۰ تا ۹۰ دلار تعدیل شود، اما گلدمن ساکس گروپ انتظار بالا رفتن قیمت‌ها را دارد و می‌گوید، قیمت‌های نفت برای ایجاد تعادل در مقابل ذخایر انبارها که «به میزان ناپایداری پایین هستند» به رشد بیشتری نیاز دارد.
عامل چین
التهاب در اروپا و رویکرد شاهین‌وار فدرال رزرو مسلماً باعث شده که مشکلات در چین برای بازارهای کالا نسبت به وضع معمول قطعیت کمتری داشته باشد. اما این واردکننده بزرگ انرژی، فلزات و محصولات زراعی، در ماه‌های آتی همچنان عاملی کلیدی خواهد بود؛ بویژه اگر اقتصاد این کشور به هدف‌گذاری مدنظر شی جین‌پینگ برای رشد سالانه ۵.۵ درصدی برسد. این اتفاق تقاضا را بالا خواهد برد، اما مشخصاً بازارهای فلزات نشان می‌دهند که چرا احتمالاً اطمینان از رشد چشمگیر امری دارای ریسک است.
آیا بازار مسکن چین به قله رسیده است؟
ریشه مسئله، وضعیت ناخوش‌احوال بازار املاک و مستقلات چین است، که از زمانی هشدارِ شی مبنی بر این‌که مسکن محلی «برای سوداگری نیست»، شاهد روند نزولی بلندمدتی بوده است. به نظر نمی‌رسد که حکومت چین، حداقل در کوتاه مدت، قصدی برای کمتر کردن فشارها بر این بخش را داشته باشد؛ و این بخش بدون شک در احیای بازارهای مس و سنگ آهن پس از دوران نزولی‌شان نقشی محوری داشته است. صرف بودجه‌های زیرساختی مضاعف نیز برای جبران کسری این بازارها کافی نیست. این مسئله، هدف‌گذاری رشد اقتصادی شی را با خطر روبرو می‌کند، و به تبع آن احتمال دارد که بازار سنگ آهن برای رسیدن به قله‌های امسال با سختی روبرو شود.
میانۀ طلایی
طلا پس از زدن رکورد صعودی در پی حمله روسیه، دوباره به قیمت‌های آغاز سال بازگشته و اجماع پیش‌بینی‌ها بر این است که در سه ماه چهارم قیمت‌های این کالا تنها کمی بالاتر از نرخ‌های فعلی قرار خواهد گرفت. اگر این موضوع کمی کسل‌کننده به نظر می‌رسد، به یاد داشته باشید، قوای قدرتمندی که این فلز گران‌بها را تحت کنترل دارند، مستقیماً نمایانگر معادلاتی هستند که بازارهای گسترده‌تر کالا را شکل می‌دهند. بدون شک، طلا با مقاومت‌های سهمگینی روبرو است: جهش چشمگیر نرخ بهره از سوی فدرال رزرو و دیگر بانک‌های مرکزی؛ دلار قوی؛ و وضعیت نه‌چندان خوب تقاضای فیزیکی برای طلا از سوی مصرف‌کننده بزرگی نظیر چین.
البته نگرانی‌ها در مورد توانایی فدرال رزرو برای مبارزه با تورم بدون وارد کردن آمریکا به وضعیت رکود موجب حمایت از این کالا شده و از سوی دیگر فرود سخت اقتصاد جهانی نیز می‌تواند تقاضای طلا به‌عنوان یک دارایی امن را احیا کند. از این منظر، طلا می‌تواند معیاری برای ارزیابی عملکرد بانک‌های مرکزی در کنترل قیمت‌ها بدون نابود کردن رشد باشد. این دارایی امن امتحان پس‌داده در نیمه اول سال غالباً بالای ۱۸۰۰ دلار قرار داشته و احتمالاً سال را با همین ارقام به پایان برساند؛ مگر آن‌که با شوک بزرگ دیگری مواجه شویم.
بمب باتری
قیمت‌های لیتیوم پس از یک جهش چشمگیر ۱۸ ماهه و در پی وقفه‌ای مختصر مجدداً شاهد سیری صعودی است. باتوجه به احیای بزرگ‌ترین بازار خودروهای الکتریکی که پس از قرنطینه‌های کرونایی شاهد افت تولید و توقف تقاضای مصرف‌کنندگان شده بود، احتمال دارد این ماده حیاتی برای تولید باتریِ خودروهای الکتریکی در ادامه ۲۰۲۲ شاهد رشد باشد.
احتمال می‌رود سهام تولیدکنندگان لیتیوم نیز جهش قیمت‌های این محصول بالاخره عقب‌ماندگی قیمتی‌شان را جبران کنند. وجود فضای مثبت حول فلزات باتری در یکی از بزرگ‌ترین کنفرانس‌های معدن در تورنتو حاکی از آن است که احتمالاً سرمایه‌های بزرگ — بویژه از سوی سرمایه‌گذاران عمومی — بزودی به سمت بازار لیتیوم سرازیر خواهد شد. احیای سفت و محکم تقاضا در چین نیز کمک خواهد کرد تا بازار در مسیرش عرضه مضاعفی را جذب کند؛ از جمله از سوی تولیدکنندگان بزرگی نظیر آلبمرل و اِس‌کیواِم.
مترجم: مهدی کائینی
