افزایش تولید نفت خام ایران با خطر تحریم های بیشتر غرب مواجه است

پتروتحلیل-در بند تحریم‌های غرب، بخش نفت ایران تا حد زیادی در حالت بی‌طرفی گیر کرده و از سرمایه‌گذاری خارجی بسیار مورد نیاز برای احیای میادین بالغ خود و توسعه یافته‌های جدید محدود شده است، در حالی که صادرات نفت خام آن عمدتاً به چین محدود شده است.

تحلیلگران می گویند علیرغم داشتن حدود 12 درصد از ذخایر اثبات شده نفت جهان، ایران بعید است تولید خود را بسیار بیشتر افزایش دهد و به پتانسیل زمین شناسی خود دست یابد، به ویژه اگر روابط ژئوپلیتیکی تهران در جنگ اسرائیل و حماس بیشتر درگیر شود.

جیم بورکهارد، معاون بازارهای نفت S&P Global Commodity insights گفته است که "تا زمانی که تحریم ها کاهش یا حذف نشوند، افزایش قابل توجه ظرفیت - به ویژه در یک دوره زمانی نسبتاً کوتاه - دشوار خواهد بود. واقعیت با پتانسیل متفاوت خواهد بود."

ایران گفته است که ظرفیت تولید نفت خام خود را تا سال 2031 به 5.7 میلیون بشکه در روز هدف گذاری کرده است. طبق نظرسنجی پلاتس اوپک پلاس توسط S&P Global، این تقریباً دو برابر میانگین تولید 2.82 میلیون بشکه در روز سال 2023 است.

‌S&P Global پیش‌بینی می‌کند که ایران در سال‌های 2024 و 2025، 3.2 میلیون بشکه در روز تولید کند.

بازه های زمانی رشد ظرفیت به طور قابل توجهی متفاوت است. احمد رجبی، مدیر برنامه ریزی ترکیبی شرکت ملی نفت ایران، در ژانویه گفته است که ایران در سال 2031 به 5.5 میلیون بشکه در روز خواهد رسید و این سطح را تا سال 2041 حفظ خواهد کرد.

بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت، در 8 مارس گفته است که ایران به راحتی می تواند ظرف شش سال به ظرفیت تولید 7 میلیون بشکه در روز برسد.

وی گفته است که برای افزایش ظرفیت تولید 3.5 میلیون بشکه در روز کمتر از 70 میلیون بشکه در روز نیاز است.

وزارت نفت ایران به درخواست اظهارنظر درباره برنامه های تولید پاسخی نداده است. NIOC قبلاً گفته بود که رشد ظرفیت نیاز به سرمایه گذاری 89 میلیارد دلاری دارد. علیرغم قراردادهای انرژی امضا شده با کشورهای غیرغربی، شرکت ملی نفت ایران اخیرا پروژه هایی به ارزش 13 میلیارد دلار را با هدف 400000 بشکه در روز با تکیه بر پول خود و دولت با شرکت های داخلی اعطا کرد.

رسیدن به آن حتی بدون تحریم‌ها که توانایی ایران برای جذب سرمایه‌گذاری و فناوری را از بین برده است، بسیار بلندپروازانه خواهد بود.

تامین مالی داخلی به دلیل شرایط سخت اقتصادی در کشور پیچیده شده است. اس اند پی گلوبال قیمت نفت خام ایران را 112 دلار در هر بشکه در سال 2024 و 113 دلار در هر بشکه در سال 2025 برآورد می کند که بسیار بالاتر از قیمت های فعلی است. پلاتس، بخشی از S&P Global، در تاریخ 22 مارس، برنت را 84.895 دلار در هر بشکه ارزیابی کرد.

در نتیجه، گزینه‌های ایران برای همکاری خارجی برای توسعه بخش نفت محدود به مشتری اصلی آن، چین و متحد کلیدی آن روسیه است.

به گفته منابع بازار، چین حدود 90 درصد از صادرات نفت خام ایران را اغلب با تخفیف های شدید خریداری می کند و گاهی اوقات به جای پرداخت نقدی، کالاها را معامله می کند. به عنوان مثال، یکی از مقامات ارشد مسکن ایران اخیراً گفت که دولت موافقت کرده است در ازای ساخت خانه، نفت را با قیمتی بسیار کمتر از ارزش آن به چین بدهد. مبادله نفتی همچنین 2500 کیلومتر راه آهن در سراسر کشور را تامین مالی می کند. از آنجایی که وزارت نفت پول نقد قابل توجهی را برای پروژه‌های بالادستی خود فراهم می‌کند، سیستم مبادله کالایی گسترده‌تر جیب‌های آن را فشار می‌دهد.

ایران نفت خام ترش عمدتا سنگین و متوسط ​​را تولید می کند که با سایر گریدهای خاورمیانه مانند آرامکوی عربستان سعودی سبک سبک عربی و متوسط ​​عرب و همچنین اورال روسیه رقابت می کند. منابع بازار گفته اند پالایشگاه های چینی ایرانیان لایت را مستقیماً در CDU خود می شکنند، در حالی که ایرانیان هوی معمولاً با گریدهای سبک تر مخلوط می شود.

سایر کشورهایی که در زمان اجرای توافق هسته ای ایران نفت خام ایران را خریداری کرده بودند، از جمله هند، ژاپن و کره جنوبی، واردات خود را متوقف کرده اند. ونزوئلا در سال‌های اخیر برخی از محموله‌های میعانات گازی ایران را برداشته است، اما تنها در یک توافق مبادله محدود.

بن هاف، رئیس جهانی استراتژی کالای سوسیته جنرال، گفت که در غیاب سایر خریداران، رشد عرضه ایران محدود شده است.

هاف گفت: «برای اینکه ایران واقعاً فراتر از جایی که در حال حاضر هستند رشد کند، آنها به مشتری قابل توجه دیگری نیاز دارند و به نظر می رسد کمی دور از دسترس باشد که در حال حاضر چه کسی می تواند باشد.

روسیه یک سرمایه گذار کلیدی بالادستی است و به طور مشترک در حال توسعه هفت میدان نفتی در جنوب و غرب ایران است. بعید است که شرکای محلی با سرمایه گذاری روسیه مطابقت داشته باشند، با این حال، چشم انداز افزایش قابل توجه ظرفیت را محدود می کند.

سرمایه گذاری روسیه نیز منوط به مدیریت اقتصاد خود از طریق تهاجم پرهزینه به اوکراین و تحریم ها است.

رشد بازده

ایران که به دلیل تحریم‌ها از سهمیه اوپک پلاس معاف است، در ماه‌های اخیر شاهد افزایش تولید بوده است، زیرا کشورهای غربی اجرای تحریم‌ها را برای تمرکز بر روسیه کاهش داده‌اند. نظرسنجی پلاتس اوپک پلاس تولید نفت خام ایران را در ماه فوریه به 3.10 میلیون بشکه در روز می رساند.

اما این تحریم ها ناپایدار هستند. تداوم حملات شبه‌نظامیان حوثی یمن به کشتی‌های دریایی دریای سرخ، و گسترش احتمالی جنگ اسرائیل و حماس به لبنان که ایران را تهدید می‌کند، این خطر را افزایش می‌دهد که کشورهای غربی فشار تحریم‌ها را بر تهران تشدید کنند.

انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده همچنین می‌تواند منجر به تغییر سیاست‌ها شود و دونالد ترامپ، نامزد احتمالی جمهوری‌خواه، آمریکا را از توافق هسته‌ای ایران خارج کند.

دستاوردهای اخیر تولید عمدتاً ناشی از بازگشایی چاه های بسته شده به دلیل تحریم ها و تعمیرات است.

حمید حسینی، کارشناس نفت ایران و عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های پالایشی کشور، گفته است که تعمیرات بیشتر می تواند تولید نفت خام ایران را با حداقل هزینه به 3.8 میلیون بشکه در روز برساند.

افزایش تولید فراتر از این سطح نیازمند سرمایه گذاری جدید قابل توجهی است که ایران برای پوشش داخلی آن با مشکل مواجه خواهد شد.

حسینی گفت: تا زمانی که گشایشی در روابط خارجی ما وجود نداشته باشد، سرمایه گذاری عمده خارجی برای این منظور قطعا غیرممکن است.