پیش‌بینی‌ها از‌بازار در ماه‌های آینده

پتروتحلیل- بازار‌پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن همیشه برای صنعتگران، تاجران و‌سهامداران‌جذاب است و البته در سال جاری نیز با توجه به تعدیل مثبت برخی از مجتمع های پتروشیمی علاقه مندان زیادی پیدا کرده است، در کنار این موضوعات حذف جدی ارز مرجع و همچنین مسئله تحریم ها هم در این مدت توانسته نوساناتی زیادی را بر صنعت پتروشیمی تحمیل کند و البته پیش بینی آینده همیشه دغدغه فعالان این بازارها بوده است. از این رو پتروتحلیل گفت و گویی داشته است با دکتر رحیم شریف موسوی مدیرعامل پتروشیمی مارون که بخشی از آن‌را درادامه می‌خوانید.

بازار پلی اتیلن و پلی پروپیلن را در سه ماه اول امسال چگونه دیدید و در ادامه سال چه پیش بینی دارید؟

- با توجه به تغییراتی که در بازار صورت گرفته و افزایش محصول به دلیل در مدار قرار گرفتن پلی پروپیلن شازند اراک و به زودی پلی پروپیلن پالایشگاه آبادان، این دو موضوع سبب می شود که تولیدات پلی پروپیلن از نظر کمی و کیفی بهبودی خوبی را حاصل کرده است و در حال حاضر هم شرکت های تولیدکننده مانند مارون و ... گرایش پیدا کردند به تنوع گرید و افزایش تولید.

از سوی دیگر دولت هم به این نتیجه رسیده که پلی پروپیلن می تواند یک محصول صادراتی باشد، از این رو شرکت ها در کنار تولیدات متنوع رو به افزایش، بحث صادرات آنها هم جایگاهی پیدا کرده و در مجموع به نظر می رسد که این محصول پلیمری مهم در بازار داخل و خارج چشم انداز خوبی برای مصرف کنندگان پیدا کرده است. البته اقتصاد این محصول هم بسیار خوب است؛ چرا که نسبت به محصولات پلیمری دیگر کشش خوبی دارد. ضمن اینکه در حال حاضر ۲ طرح در حال اجرا در کشور وجود دارد؛ یکی در عسلویه و دیگری در ماهشهر و هر کدام با ظرفیت ۴۵۰ هزارتن که مارون سهامدار طرح موجود در ماهشهر با ظرفیت ۴۵۰ هزارتن است. این طرح ها پروپان ((PDH را گرفته و به پروپیلن تولید می کنند. سال های آتی هم نشان می دهد که طرح های خوبی در دست اقدام است که این بازار را بتواند به شرایط خوبی برساند.

اما بازار پلی اتیلن متفاوت است؛ چرا که هم مصرف بیشتر دارد و هم واحدهای بیشتری طراحی و اجرا شد و البته هنوز هم این موضوع است. نوعا به دلیل ماهیت هیدروکربوری و درصد تولیدات محصول اتیلن امکان تولید پلی اتیلن سبک، سنگین و متوسط بیشتر بوده و تولید پلی پروپیلن نسبت به تولید انواع گریدهای پلی اتیلن قابل قیاس نیست و با توجه به اینکه این محصول محدودیت صادراتی ندارد، این موضوع سبب شد که شرکت ها و صنعت پتروشیمی به گونه ای دیگر به آینده بازار و اقتصاد آن نگاه کنند. ما زمان زیادی است که به این مسئله فکر کردیم که با توجه به احتمال اشباع بازار داخلی و جهانی برخی از محصولات پلیمری ، فرآیند تولید این نوع محصولات عوض شود و در حال حاضر این موضوع شتابی گرفته است.

در حال حاضر در منطقه ماهشهر پتروشیمی مارون ابتدا طرح کامپاندینگ را مصوب کرده و به سمت تکمیل زنجیره تولید و ارزش رفته است، بعد از مارون پتروشیمی لاله کامپاندینگ را مصوب کرده و جزء طرح های خود دارند. اخیرا هم در همایش صنایع پایین دستی در خوزستان، پیشنهاد شد که طرح کامپاندینگ جدیدی را شرکت دیگری بر عهده بگیرد و صحبت هایی در خصوص همکاری در مشارکت با مارون هم مطرح شده، ضمن اینکه در عسلویه این طرح پیش تر انجام شده است. این موضوع یعنی در بازار پلیمر تغییر رویکردی در کشور ایجاد شده و با توجه به مطالعات همکاران ما در گذشته در دنیا یک کار موفق و گسترده ای بوده و هست و اخیرا شنیدم که یک مجتمع ۶۰۰ هزارتنی در چین در حال اجرای این طرح است.

شرکت های مطرح و بزرگ نفتی در دنیا مثل بازل و ... آنها هم به طور سنگین و قوی در این زمینه کار کردند و بازار خوبی دارند و می شود گفت که عملا سمت و سوی بازار پلیمر در صنعت پتروشیمی در حال ورود به این طرح است. با توجه به مصرف بالای کامپاندینگ نسبت به پلیمرها و با وجود اینکه ۷۰ درصد پلیمرها با توجه به کشش بازار نهایی قابلیت کامپاند شدن را دارند که درصد بالایی است که از شکل سنتی صنایع پایین دست پلیمر در حال فاصله گرفتن هسیتم.

درست است که صنعتگران پایین دست پلیمر صادرات خوبی دارند و بازار داخل را تامین می کنند، اما خلا و نیازهای بازار در بحث کامپاند آنقدر زیاد است که در بخش های زیادی مانند خودرو،لوازم خانگی و بخش های دیگر از صنعت کالاهای وارداتی بسیار زیاد است. اما به نظر می رسد که این تغییر رویکرد واقعی، ضروری و جذاب به نظر می رسد، مثلا در یک واحد پلی اتیلن ۳۰۰ هزارتنی حدود ۶۵ نفر به طور مستقیم کار می کنند و با توجه به همه نیروهای موجود در سازمان حدود ۲،۳ برابر این هم غیرمستقیم به معنی تعمیرات، انبار و بسته بندی و ... کار خواهند کرد و این مجموعه نیروهایی است که برای این سازمان کار خواهند کرد که حدودا ۲۵۰ هزارنفر می شوند. در حالی که در یک واحد ۳۰۰ هزارتنی کامپاند ۵ برابر و شاید هم بیشتر اشتغال زایی خواهد داشت. از سوی دیگر نسبت سرمایه گذاری به اشتغال هم بالا نیست و خوشبختانه مزیت هایی دارد که ما را در این مسئله ممتاز می کند، به طوری که کشورهای دیگر اگر بخواهند طرح های کامپاندینگ را اجرا کنند باید بخشی از خوراک خود را از کشورهای دیگر تامین کنند، اما مارون قابلیت تزریق پودر را به واحد کامپاند دارد و نهایتا محصولی تولید می شود که هزینه های تمام شده واحد قبلی را درصد قابل توجهی کاهش می دهد، یعنی ما به جای اینکه پلی پروپیلن تولید کرده و آن را بفروشیم، یک درصد قابل توجهی از فرآیند واحد را در مسیر تولید پلی پروپیلن حذف کرده و پودر را به واحد کامپاند می دهیم، اما این امتیاز را کشورهای دیگر مانند چین ندارند. از این رو در بحث پلی اتیلن جنبشی آغاز شده است که در حال حاضر عیان نیست اما در آینده به خوبی خودش را نشان خواهد داد، به طوری که در صنعت پتروشیمی و در بخش پلیمر در مسیر کامپاندینگ که بازار داخلی و صادراتی به آن نیازمند است، تحولی ایجاد خواهد شد.

اما در خصوص پیش بینی آینده بازار باید بگویم مقوله قیمت بحثی خاص در کشور ما است، امیدواریم که در آینده شاهد ثبات باشیم، اما پیش بینی قیمت خیلی راحت نیست و روند قیمت ها به عوامل زیادی مرتبط است که به دلیل نوسانات زیادی که در اقتصاد ما وجود داشته و وجود دارد، مشکل می توان آینده را در بازار داخل پیش بینی کرد، اما بازارهای جهانی به دلیل منطقی و با ثبات بودن روندی عادی را طی می کند که با بررسی روندی چند ساله قابل پیش بینی است. اما در کشور ما نوسانات قیمت ارز و خوراک چالش های زیادی را ایجاد کرده است و قیمت تمام شده به دلیل کاهش ارزش ریال قابل بحث است. مثلا قیمت تمام شده محصول در واحد پلیمری به دلیل افت و خیز و چالش های بسیار در تولید زیاد است، به طوری که نسبت به یک زمان کوتاهی ۵۰ تا ۱۰۰ درصد هزینه های تولید بالا می رود و با توجه به عواملی همچون قیمت خوراک، ارز و قیمت تمام شده و هزینه ها و بازاری که ثبات ندارد، پیش بینی دقیق سخت است، اما ما به جایی رسیدیم که شاهد تغییرات زیادی در آینده نخواهیم بود و احتمالا با تغییرات منطقی تر و با شیب ملایم روبه رو خواهیم بود.

با حذف ارز مرجع چه تغییری در شرایط صنعت پتروشیمی رخ خواهد داد، آیا نرخ ارز مرجع در صنعت اعمال می شود؟

- ارز مرجع از ابتدا برای ما جایگاهی نداشته است و موضوعیت خودش را برای پتروشیمی ها از دست داده و ممکن است برا اقتصاد برخی از صنایع حساس مانند غذایی و دارویی تاییر داشته باشد، اما به نظر من در صنعت پتروشیمی و نرخ ارز مبادله ای برای آنها اعلام شده، عملا در رفتار پتروشیمی ها اثری نخواهد داشت، چون محاسبات آنها براساس ارز آزاد صورت می گیرد و برخی از محاسبات و خرید و فروش هم براساس ارز اتاق، مثلا فروش های بین مجتمع ها و فروش در بورس و ... انجام می شود و این ارز به نوعی از قبل هم بوده است. به هر حال ظاهر مسئله در بحث اقتصاد این طوری است که نرخ ها در حال رسیدن به تعادل است که البته تفاوت بین ارز مبادله ای و آزاد وجود دارد، اما امیدواریم ارز تک نرخی بشود و مشکلات ازبین برود.

مسئله تحریم در تولید واحدهای پتروشیمی تاثیر گذاشته است؟ نقل و انتقال مواد پتروشیمی هم اکنون چه وضعیتی دارد؟

- به دلیل کیفیت وماهیت شرکت های پتروشیمی که اساسا حضور و تولیدات آنها متنوع است به این معنی که شرکت های هستند که محصولشان سیال است که اجبارا باید با کشتی و در حجم بالایی صادرات صورت بگیرد، این موضوع فرق می کند با پتروشیمی ای مانند لاله که تولیداتش تماما جامد است و می تواند جوابگوی بازار به شکل های دیگری باشد. ضمن اینکه نگهداری یک مایع بسیار مشکل است، یعنی پس از تولید باید وارد بازار شود، اما درخصوص پلیمرها، مارون هم به دلیل تحریم ها طی ۷و ۸ ماه اخیر با محدودیت صادرات مواجه بوده و انباشت کالا داشتیم اما مجبور شدیم در اطراف انبار کالاها را انباشت کنیم و بعضا هم انبار اجاره کردیم. اما ما نمی توانیم برای مواد هیدروکربوری مایع، انبار و یا مخزن اجاره کنیم و اصلا موضوع متفاوت است و به همین دلیل هر کدام از شرکت های پتروشیمی در خصوص تحریم و صادرات با مشکلاتی روبه رو بودند که می توان پیش بینی کرد که چه شرکت هایی چالش و مشکلاتشان بیشتر بوده و چه شرکت هایی کمتر.

مارون از شرکت هایی بوده که در بحث صادرات و تحریم ها حداقل مشکل را داشته؛ چرا که ما از کل محصولاتمان یک، سوم را صادر می کنیم و این مقدارهم برابر با حجم صادرات مایعات است و عملا قدرت مانور شرکت بالاست و ضمن اینکه مابقی محصولات هم به بازار مطمئن داخل ارسال می شود، مثلا ما به وسیله خط لوله به تندگویان MEG و به لاله اتیلن می دهیم و نیاز به کارهای عملیاتی هم در این خصوص زیادی نیست و بنابراین ما در خصوص تحریم مشکل خاصی تا به امروز نداشتیم، اما متاسفانه شرکت های همکار به دلیل ماهیت و کیفیت تولیدات دچار مشکل شدند. البته بخش صادراتی مارون با توجه به مجوزهای پلی پروپیلن که جدیدا به شرکت ها داده شده تقویت شده است.

کمبود خوراک در عسلویه بر مارون تاثیر دارد یا خیر؟

-کمبود خوراک موضوعی است که در صنعت پتروشیمی بزرگترین عامل کمبود ظرفیت است، به طوری که تولیدات مارون ۸۵ درصد نسبت به ظرفیت است و ۷۵ درصد آن ۱۵ درصد عدم تولید مربوط به کمبود خوراک است. اما با این حال مارون جز شرکت های خوب صنعت پتروشیمی است و خیلی از شرکت ها قادر به تولید ۸۵ درصدی نسبت به ظرفیت خود نیستند، اما خوشبختانه برنامه هایی برای آینده وجود دارد که کمبود خوراک را پوشش دهیم و جبران کنیم. با شرکت نفت جلساتی برگزار شده ومارون هم در حال انجام طرح هایی کوتاه مدت برای رفع کمبود خوراک است. این در حالی است که طرح هایی بلندمدت برای مشارکت و سرمایه گذاری ها در دست اقدام است که از طرف شرکت نفت اعلام شده و شرکت های پتروشیمی هم برای سرمایه گذاری اعلام همکاری کرده اند و به زودی این موضوع به صورت گسترده آغاز خواهد شد، مانند قرارداد پتروشیمی بندرامام برای تامین NGL3200 که در حال انجام است.