آیا اپک دوباره بازیگر بازار نفت شده است؟

پتروتحلیل- پس از ۸ سال توافقی از اجلاس وین بیرون آمده است؛ مفاد کلی این توافق هر چند هنوز با ابهاماتی و بر پایه کاهش ۲ میلیون بشکه ای نفت خام استوار است، کاهشی که ۱٫۴میلیون بشکه ای آن را کشورهای عضو اپک و ۶۰۰هزار بشکه دیگر را کشورهای خارج از اپک از جمله روسیه تقبل کرده اند با این توافق بازار نفت جهشی ۸درصدی را به سطح ۵۰دلار در نفت برنت شاهد است اما این توافق از چند جنبه قابل بررسی است: ۱-حصول این توافق در ابتدای جلسه امکان پذیر نمی نمود و به همین دلیل همزمان با شروع جلسه اپک بهای نفت کاهش یافت بخشی از رشد ۸درصدی نیز جبران کاهش روز نخست بود اما این توافق با پذیرش کاهش ۴۵۰هزار بشکه ای عربستان معادل تقریبی یک سوم کل کاهش اپک ممکن شده است.در این میان نزدیک شدن موضع مسکو-تهران-ریاض خود جالب توجه است چرا که تقریبا تا کنون هیچ گاه کشورهای خارج از اپک زیر بار سهمیه بندی بازار نظیر آنچه اپک خواهان آن بوده است نمی رفتند. ۲-ایران و عربستان در ماههای اخیر پس از اوج گیری تنشها در حال بازسازی روابط هستند توافق بر سر تعیین رئیس جمهور لبنان و شکستن بن بست چند ساله در این کشور نخستین نشانه از کاهش تنشها بود اینک با توافق اخیر اپک مواضع دو پایتخت نفتی به هم نزدیک تر شده است. ۳-هر سه کشور ایران روسیه و عربستان از وضعیت کنونی بازار نفت آسیب جدی دیده و کاهش درآمد قابل ملاحظه ای را شاهد هستند در همین حال هر سه با تغییرات ورای اقیانوس مواجه هستند جای که ترامپ احتمالا سیاست تهاجمی را در برابر بازار نفت در پیش خواهد گرفت.هر چند هنوز ساختار اقدامات آمریکا مشخص نیست اما به نظر می رسد توسعه تولید آمریکا در دستور کار قرار گیرد که مازاد بیشتری را روانه بازار می کند این امر موجب می تواند حاکمیت آشفتگی کامل در بازار منجر شود.به ویژه صادرات گاز آمریکا به کویت در ماه اخیر نشان تغییر شرایط دارد در این شرایط اپک نیازمند توافقی برای حفظ حیات خود بود. ۴-هر چند کاهش کنونی توانسته در روز اول با رشد قیمتها همراه شود اما به نظر می رسد کاهش ۲میلیون بشکه ای حتی اگر با پایبندی ۱۰۰درصدی اعضا اپک و خارج اپک همراه شود بتواند مازاد نفت موجود در بازار را مهار کامل کند و کمتر از حد اطمینان بخش برای رشد قیمتها است در واقع به نظر می رسد این توافق تنها خطر کاهش قیمت به زیر ۴۰دلار را رفع کرده و نفت را در کانال ۴۰تا ۶۰دلار تثبیت کند. ۵-برای اقتصاد ایران که در سال جاری صادرات ۲٫۲۵۰میلیون بشکه نفت را با نرخ ۴۰دلار و هر دلار ۲۹۹۷تومان در بودجه دیده است ابعاد توافق تکان دهنده نخواهد بود براساس توافق تولید نفت ایران کمتر از ۳٫۸ میلیون بشکه در روز خواهد بود اگر میزان مصرف داخلی را بدون توجه به رشد مصرف در حد ۱٫۸میلیون بشکه در روز بگیریم میزان صادرات تنها در حد ۲میلیون بشکه خواهد بود این مساله در نیمه نخست امسال نیز تقریبا صادق بوده است جایی که کل درآمد صادرات نفت ایران بالغ بر ۱۷هزار و ۶۲۰میلیارد تومان بوده که نسبت به بودجه پیش بینی شده برای شش ماهه یعنی ۳۷هزار و ۱۴۰میلیارد تومان رقم ناچیزی بوده است کل بودجه محقق شده از نفت و فرآورده های نفتی در شش ماهه نخست امسال ۲۴هزار و ۵۱۰میلیارد تومان بوده که نسبت به ۳۷هزار و ۹۷۰میلیارد تومان پیش بینی شده در بودجه بسیار کمتر بوده است، از این رو اینک در فاصله ۴ماه باقی مانده تا پایان سال جبران عقب ماندگی بودجه بسیار سخت خواهد بود. لذا در این شرایط هر چند بانک مرکزی قیمت دلار را به ۳ هزار و ۲۰۰ تومان رسانده است اما به نظر نمی رسد بدون رشد بیشتر بتواند کسری کنونی بودجه را سامان دهد.