بررسی معضلات عرضه محصولات پتروشیمی در هم اندیشی مسئولان

پتروتحلیل- هم اندیشی مسئولان و کارشناسان صنعت پتروشیمی با اظهارنظرات بسیاری در خصوص معضلات عرضه محصولات پتروشیمی و اصلاح این روند توسط مهمانان نشست پی گرفته شد. البته در این نشست جای مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت خالی بود و سوالات کارشناسان در خصوص مشکلات سایت بهین یاب بی پاسخ ماند. گرجی، سرپرست مهندسی فروش پتروشیمی مارون در خصوص قوانین فراموش شده اصل ۴۴ در این نشست توضیحاتی ارایه داد و مزایا و معایب عرضه در بورس کالای فعلی را بررسی کرد. در ادامه هم برخی از کارشناسان این حوزه به طرح موضوعاتی در این خصوص پرداختند که بخش دوم آن را در ادامه می خوانید.

برنامه ریزی تولید وجود ندارد

صحاف، عضو انجمن صنفی صنایع پلاستیک ایران با اشاره به مشکلات تولید در مجتمع های پتروشیمی از قبیل کمبود کاتالیست، گفت: برنامه ریزی در مجتمع های پتروشیمی برای تولید گریدهای متفاوت محصولات وجود ندارد. مثلا کوپلیمرها با کمبود در بازار داخل مواجه هستند و پتروشیمی رجال، جم و مارون قادر به تولید این محصولات هستند، اما برنامه ریزی برای تولید وجود ندارد. از سوی دیگر حجم تولید شده هم که در بورس کالا عرضه می شود، توسط دلالان خریداری شده و به مصرف کننده واقعی محصولی نمی رسد، به نظر بنده کالایی باید در بورس عرضه شود که عرضه و تقاضای آن متعادل باشد و این یکی از مشکلات بورس است. در همین حال سایت بهین یاب هم مشکلات بسیاری از مصرف کنندگان ایجاد کرده است و پیشنهادهایی هم برای تغییر حجم سهمیه خرید، اخیرا با پرداخت هزینه به خریداران داده شده که نگران کننده است. این در حالی است که انجمن صنفی پلاستیک ۲ هزار و ۵۰۰ تن مصرف پلی پروپیلن در ماه گذشته داشته، اما تنها توانسته ۴۰ تا ۵۰ تن آن را از بورس تهیه کند و مابقی نیاز را وارد کرده است. این موضوع نشان می دهد که برنامه ریزی مدونی برای تولید انجام نمی شود.

نیاز به بازبینی عوارض گمرکی

فراهی، مدیر بازرگانی پتروشیمی جم نیز در ادامه به بازبینی در عوارض گمرکی محصولات پتروشیمی اشاره می کند و می گوید: تولیدکننده زمانی به نیاز داخل توجه کرده و براساس آن برنامه ریزی می کند که سود مشخصی در این زمینه وجود داشته باشد. این در حالی است که بیشتر خریداران در حال حاضر اقدام به صادرات محصولات پتروشیمی کرده و بعضا این کالاها را با قیمت هایی کمتر از مجتمع ها در ترکیه می فروشند و عملا بازار مجتمع های پتروشیمی را از بین برده اند. به گفته وی، با توجه به ساز وکار جهانی بورس، باید عرضه محصولات در بورس ادامه داشته باشد و مسایل دیگری در این رابطه اصلاح شود.

از صنایع پایین دست حمایت نمی شود

زمانیان، عضوهیات مدیره انجمن نساجی نیز به برنامه ریزی دشوار خریداران بورسی اشاره می کند و معتقد است؛ خرید از بورس برای مصرف کنندگان با مشکلاتی همچون عدم برنامه ریزی و چانه زنی همراه است؛ چرا که پیش تر مجتمع های پتروشیمی قادر به فروش اعتباری به خریداران بود، اما در حال حاضر این موضوع فروش شده است. از سوی دیگر رقابت که اساس برپایی هر بورسی است، نیز در معاملات وجود ندارد. مثلا یک ماه پیش که زمزمه خروج محصولات پتروشیمی از بورس شنیده شد، بازار داخل یک باره با التهاب و افزایش قیمت مواجه شد و نگرانی های زیادی ایجاد شد. البته عملکرد پتروشیمی ها و بخش نامه های دولتی را نیز نباید در این التهاب نادیده گرفت؛ چرا که این موضوعات فروشنده و خریدار را به تخلف وادار می کند. در ذهن مصرف کننده همواره این سوال مطرح است که با توجه به اینکه پتروشیمی ها خوراک را با قیمت فوب منهای ۵ درصد دریافت می کنند، در حال حاضر سود زیادی عایدشان می شود و چرا تمام این سود باید به آنها برسد. این در حالی است که اگر ارز تک نرخی شود، مشکلات بسیاری حل خواهد شد. مثلا در عربستان از صنایع پایین دست حمایت های بسیاری می شود و مجتمع های پتروشیمی موظف هستند به صنایع پایین مواد اولیه را با قیمت ۱۵ درصد زیر فوب به فروش برسانند، اما در ایران این قوانین جایگاهی ندارد و امنیت مصرف کننده تامین نمی شود، سازوکار مشخصی برای حمایت از صنایع پایین دست نیست.

ارتباط تولیدکننده و مصرف کننده از بین رفته است

بغلانی، مدیر بازرگانی پتروشیمی مارون نیز در ادامه به خریداران بورس کالا اشاره می کند که ۹۰ درصد آنها اقدام به خرید کدهای معاملاتی می کنند و معتقد است؛ بیشتر خریدارانی که در سایت بهین یاب ثبت نام کرده اند، مصرف کننده نیستند. به گفته وی برنامه ریزی از سوی تولیدکنندگان زمانی می تواند انجام شود که مصرف کننده واقعی مشخص باشد، اما با توجه به عدم ارتباط تولیدکننده و مصرف کننده نمی توان برنامه ریزی مشخصی برای تولید داشت.

وی همچنین به دلالانی اشاره می کند که محصولات پتروشیمی را خریداری کرده و به پاکستان و ترکیه و بعضا با قیمت هایی پایین تر از پتروشیمی ها صادر می کنند. این در حالی است که به گفته این کارشناس بازار پتروشیمی در بورس از مصرف کننده پایین دست حمایت نمی شود و نباید اجباری نیز برای عرضه محصولات پتروشیمی در بورس باشد؛ چرا که تولیدکننده نیازمند ارتباط مستقیم با مصرف کننده خود است.

بورس باید به سمت اوراق سلف موازی حرکت کند

در ادامه نشست مرشد سلوک، مدیرکالایی کارگزاری تامین سرمایه نوین با اشاره به انتقال رانت ها از شخصی به شخص دیگر پس از ورود محصولات پتروشیمی به بورس، می گوید: افرادی که قبلا به صورت حواله ای محصولات پتروشیمی را خریداری می کردند، در حال حاضر در بورس وجود دارند؛ چرا که صنایع پایین دست همواره با مشکل تامین مالی روبه رو است. از سوی دیگر برخی از شرکت ها هم به دلیل فرار مالیاتی ترجیح می دهند وارد معاملات نشده و از طریق بهین یاب خرید نکنند، در واقع ۵۰ درصد خریداران در حال حاضر به بورس تحمیل شده اند و پس از یک دوره خرید کلان و سودهای بزرگ از بورس خارج می شوند. این در حالی است که بورس کالا باید به سمت اوراق سلف موازی و اوراق مبتنی بر کالا حرکت کند.

معاملات بورس شفاف است؟

در همین حال فاطمه میرجلیلی، کارشناس ارشد مرکز پژوهش های مجلس معتقد است؛ ما باید به سمت حذف بازار غیررسمی محصولات پتروشیمی برویم؛ چرا که مصوبات زیادی برای الزام به عرضه محصولات وهمچنین مداخله های دولتی در بورس وجو دارد، این در حالی است که ماده ۱۸ قانون ابزارهای مالی تکلیف کرده که دولت نباید در عرضه محصولات در بورس دخالتی داشته باشد. بنابراین با حذف کف و سقف قیمت ها در بورس، شفافیت معاملات را خواهیم داشت و افرادی که از طریق سایت بهین یاب برای خرید اقدام می کنند باید وارد تشکل ها شوند، به این ترتیب قدرت چانه زنی افزایش پیدا می کند، همچنین با شکل گیری شبکه های توزیع در پایین دست، حلقه مفقوده بازار پتروشیمی حل درست خواهد شد و این سازوکارها باید با نظارت بورس انجام شود.

تلاش دولت برای تک نرخی کردن ارز

از سوی دیگر عبداللهی، عضو هیات مدیره انجمن پلاستیک نیز در ادامه به نحوه عرضه محصولات در بورس اشاره کرده و می گوید: مصرف کننده در حال حاضر قادر به تهیه مواد اولیه از بورس نیست، این در حالی است که در شرایط فعلی اگر تولید ناخالص داخلی را افزایش دهیم، تورم به حداقل ممکن خواهد رسید. انجمن پلاستیک به دکتر نوبخت پیشنهاد داده که باید به صورت تشکل محور حرکت کنیم و تولید به دست تولیدکنندگان واقعی سپرده شده و پروانه ها نیز حذف شود. همچنین طریقه ارایه تولیدات با حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت را نیز تغییر دهیم. این در حالی است که دولت در تلاش برای تک نرخی کردن ارز است و به این ترتیب باید برنامه ریزی ها هم اصلاح شود.